Horror, ik vind het een heerlijk genre, in film, maar zeker ook in boeken heb ik recentelijk ontdekt. Nu moet ik toegeven dat de meeste horror – hoe vermakelijk ook – vrij oppervlakkig is, en eerder raakt aan alledaagse vormen van vrees in plaats van dat het een diepe existentiële angst blootlegt. Het is juist die existentiële angst waar ik graag mee geconfronteerd word (iets te veel Heidegger gelezen in mijn leven denk ik hehe), en wat is het dan heerlijk dat je sporadisch op iets stuit dat alle juiste existentiële snaren raakt. Thomas Ligotti’s verhalenbundel Teatro Grottesco heeft na een eerste lezing direct een plekje in mijn lijst met favoriete boeken verworven (dus alle genres, niet alleen horror) en zou zomaar nog verder kunnen stijgen met enkele onvermijdelijke herlezingen, want hier ben ik voorlopig nog niet klaar mee.
Het is gek, maar van de dertien verhalen uit deze bundel kan ik van geen enkel verhaal nog vertellen waar het precies over gaat. Amper twee dagen nadat ik Teatro Grottesco uitlas herinner ik me enkel nog wat spaarzame flarden die op zichzelf eigenlijk vrij nietszeggend zijn. Wat me echter in de weken dat ik deze bundel las achtervolgd heeft en wat me nu nog steeds maar niet wil loslaten, is het dreigende en loodzware gevoel dat er welhaast niets voor nodig is om mijn grip op de werkelijkheid te verliezen en dat de fundamenten waarop ik mijn bestaan heb gebouwd veel wankelbaarder zijn dan ik altijd vermoed heb.
Één worden
Het is niet direct vanaf het eerste verhaal dat ik met deze existentiële angst opgescheept zat, maar langzaamaan, verhaal voor verhaal, ontstond dit akelige gevoel dat met ieder volgend verhaal nog net iets meer vastgehecht raakte. Toen ik de laatste alinea las en het boek weglegde merkte ik dat ik volledig één was geworden met die laatste zinnen.
“And no matter what I say I cannot resist or betray it. No one could do so because there is no one here. There is only this body, this shadow, this darkness.”
Teatro Grottesco, p. 280
Het gevoel dat Teatro Grottesco bij me teweegbracht kan ik alleen maar vergelijken met de films van David Lynch, de man die mijn grootste artistieke held is. Hij maakt misschien geen horrorfilms, maar zijn films (met name Inland Empire, mijn favoriete film) vind ik de engste films ooit, omdat ze mijn hele wezen aan het wankelen brengen. Groot verschil tussen beide heren: bij David Lynch valt er af en toe nog wat te lachen, en als er niets te lachen valt (Inland Empire weer), kan Lynch het toch niet laten om er een min of meer happy end aan te breien. Van enig (comic) relief is in Teatro Grottesco geen sprake.
Universeel
Ik heb allerlei ideeën waarom specifiek de verhalen van Ligotti en de films van Lynch me zo diep raken, maar ik denk wel dat de angst die deze kunst me laat voelen vrij universeel is. Iedereen heeft een diepgewortelde angst om niet meer thuis te zijn in een wereld die juist altijd zo vanzelfsprekend was, iedereen heeft angst om de grip op de werkelijkheid te verliezen en iedereen heeft angst om erachter te komen dat diepgewortelde overtuigingen – waar je je hele zijn op hebt gebaseerd – in een mum van tijd ontworteld kunnen worden.
Je moet misschien een beetje masochistisch ingesteld zijn om actief te zoeken naar kunstuitingen die je deze angst kunnen doen voelen (waarom ik dit graag ervaar, daar heb ik ook weer allerlei ideeën over die ik nu niet ga opschrijven), maar mocht je net zo gek zijn als ik, probeer Teatro Grottesco dan eens uit. Succes is zeker niet gegarandeerd, een boek dat zo op sfeer leunt en waarbij gebeurtenissen en ideeën van ondergeschikt belang zijn, dat voel je of dat voel je niet, maar o man, wat heb ik deze verhalenbundel tot in het diepst van mijn wezen gevoeld.
(Misschien schrijf ik ooit nog ‘echte’ review over hoe Ligotti’s (briljante) schrijven dat angstige gevoel teweegbrengt, maar voor nu is er alleen even dat gevoel.)