Ik Kom Hier Nog op Terug is de laatste roman van Rob van Essen en de roman waarmee hij de Libris Literatuur Prijs 2024 won, na in 2019 deze prijs ook al te hebben gewonnen voor De Goede Zoon. Hij mag dus zeker wel tot de meest geprezen schrijvers van de laatste jaren gerekend worden, en dat is wat mij betreft terecht. Visser (2008) vond ik waanzinnig goed, net als De Goede Zoon, en als ik terugdenk aan bepaalde scenes uit Miniapolis (2021) moet ik gewoon weer hardop lachen. Ik Kom Hier op Terug was – vergeleken met die andere drie romans – toch ietwat teleurstellend.
Het is lastig om deze roman samen te vatten, want eigenlijk is het het beste als je zonder enige voorkennis dit verhaal in gaat. Wat ik wel wil vertellen: het draait om een tijdmachine en de hoofdpersoon – een journalist met de naam Rob Hollander – krijgt de mogelijkheid om een gemaakte fout in het verleden ongedaan te maken.
Tristesse
Wat ik zo goed vind aan het werk van Van Essen is dat het een bepaalde tristesse bevat die in evenwicht gebracht wordt door absurdistische taferelen die ontzettend grappig zijn. Tegelijkertijd zorgen deze vreemde taferelen ervoor dat het triestige ook enorm uitvergroot wordt. Zijn boeken hebben de kracht om je te laten schaterlachen, om je dan weer op een volgend moment diep te ontroeren.
De humor en de triestheid hebben elkaar nodig en maken de verhalen van Van Essen ongekend krachtig, maar om Ik Kom Hier Nog op Terug heb ik nooit kunnen lachen, en dus ook niet echt kunnen treuren. Jazeker, dit is een vreemd verhaal met een tijdmachine en vreemde mensen en gebeurtenissen, maar in al die vreemdheid vallen geen grappen te ontwaren. Deze roman is naar Rob-van-Essen-maatstaven ontstellend humorloos.
Saai
Dat was een gemis. Niet alleen omdat ik me niet heb kunnen bescheuren van het lachen zoals ik dat gewend ben van deze schrijver, maar ook de verdrietige aspecten van het verhaal sloegen dood omdat de humor achterwege bleef. Ik moet zelfs bekennen dat dit de eerste Van Essen is die ik bij vlagen saai vond.
En toch, er zijn genoeg aspecten die Ik Kom Hier Nog op Terug bijzonder maken. Het is weer een enorm creatief en origineel geheel gebleken waarbij je vaak verrast raakt door de wendingen die het verhaal neemt. Bovendien is het interessant om te zien hoe Van Essen serieuze thema’s in een nogal bizar en vergezocht tijdreisverhaal verwerkt.
Trauma
Uiteindelijk draait het in deze roman om trauma en hoe dit doorwerkt in het verdere leven. Ook gaat dit boek over de verhalen die we onszelf vertellen om met deze onverwerkte trauma’s te kunnen leven, en over de bochten waarin we onszelf wringen om het bestaan toch nog een beetje draaglijk te maken.
Persoonlijk vind ik dit heel boeiende thema’s die ook wel een plek hebben in mijn eigen leven. Deze thematiek wordt het beste uitgewerkt in het begin en het einde, die weergaloos zijn en die tonen wat een begenadigd schrijver Van Essen is. Het is echter het middenstuk waar ik de grootste problemen mee had. Dat sleept maar wat voort, alsof het zelf ook niet precies weet welke functie in het grotere geheel het moet vervullen.
Vlakjes
Ik Kom Hier Nog op Terug is zeker geen onverdienstelijke roman en ik blijf Van Essen één van de interessantere schrijvers van onze tijd vinden, maar vergeleken met zijn andere boeken voelde dit verhaal wat vlakjes aan. Een beetje jammer is dat wel, maar ik heb het volste vertrouwen dat Van Essens volgende gewoon weer zal sprankelen en glimmen als vanouds. Deze schrijver heeft ongetwijfeld nog minstens twee andere Librisprijzen in zich.