Vaak vind ik non-fictie niet erg geschikt voor het maken van een leessoundtrack, maar Jaguarman van Raoul de Jong prikkelde me dusdanig dat ik nu een uitzondering maak. De Jong weet je uitstekend mee te voeren in zijn zoektocht naar de geschiedenis van zijn familie en Suriname. Ik wist niks van Suriname, maar dat had ik pas door toen ik in dit boek begon.
De Jong laat de rijkdom van het land zien, of het nu gaat om de natuur of de mensen of de geschiedenis van het land. Vooral kreeg ik enorm veel bewondering voor de marrons (mensen die uit Afrika naar Suriname verscheept werden om verhandeld te worden als slaaf, maar in opstand kwamen en hun heil zochten in het Surinaamse oerwoud) en de mensen die in hun voetsporen traden door in opstand te komen tegen kolonisatie en onderdrukking. Meer over het boek kun je zien in mijn recensievideo.
Door dit boek ben ik heel erg benieuwd geraakt naar Surinaamse muziek. In Jaguarman worden kaseko en kawina genoemd als belangrijke Surinaamse muziekgenres. Ik besloot een flinke duik te nemen in deze genres. Makkelijk was dat nog niet. De grote muzieksites kennen blijkbaar geen of nauwelijks Surinaamse muziek. Ik moest dus helemaal zelf op zoek en dat was een enorm verrijkende ervaring. Wat een schitterende muziek wordt er in Suriname gemaakt. In deze leessoundtrack aandacht voor vier albums die ik erg goed vind.
LIEVE HUGO – KING OF KASEKO (1974)
Ik begin meteen maar met de meest voor de hand liggende keuze. Lieve Hugo maakte kaseko groot en is een van de bekendste Surinaamse muzikanten. Mij is nog niet helemaal duidelijk wat het verschil tussen kaseko en kawina precies is (schroom niet om mij hier meer over te vertellen als jij die kennis wel hebt). Kaseko lijkt uit kawina te zijn ontstaan en lijkt wat dansbaarder te zijn waar kawina wat dichter bij de Afrikaanse muziek ligt en een stuk weemoediger klinkt.
In beide stromingen is een hoofdrol weggelegd voor percussie. Op King of Kaseko zijn de koperblazers ook erg aanwezig. Duidelijk is ook de invloed van Latijns-Amerikaanse muziek te horen. Waarschijnlijk is het dat aspect ook dat deze muziek vrolijker doet klinken dan de originele kawina. Muzikaal is het allemaal dik in orde, maar ik ben vooral verliefd geworden doordat in de link naar het YouTube album ook de uitleg van de liedteksten staat. Nu ik weet waar de teksten over gaan vind ik dit een nog veel leuker album dan ik het al vond.
Er gaat een bepaalde liefde voor het leven uit van zijn teksten. Zo schrijft Lieve Hugo bij het eerste nummer: “De wijde wereld heb ik nog niet gezien, en daarom moet ik blijven leven.” Een ander nummer gaat over hoe lekker lekker eten is. Toch heeft Lieve Hugo ook zijn serieuze kanten. Zo is er een liedje over het verlaten van Suriname en hoeveel pijn het doet om je vaderland achter je te laten. Ook roept hij ergens anders op tot meer verdraagzaamheid en liefde. Ik vind het een vrij compleet album, in die zin dat er zonder enige moeite verschillende emoties en ideeën aangesproken worden. Een erg mooie ontdekking. Ellendig dat de beste man zo jong is gestorven.
LIMBO KAWINA BAND – JOHNNY LOVER (1995)
Vanaf hier is het obscuriteit troef dus ik heb heel weinig achtergrondinformatie over de bands en artiesten. Dit album sprak me direct aan. Ik vind de vraag-en-antwoordzang, een van de hoofdingrediënten voor kawina muziek, echt ontzettend goed hier. Het is een traditie die de slaven vanuit Afrika meenamen. Eerst zongen ze op deze manier op de plantages om de ellende even te vergeten. Na het afschaffen van de slavernij zette deze manier van zingen zich door.
Kawina werd na het afschaffen van de slavernij een manier van vermaak. Toch werd er nog steeds veelal over onrecht en onderdrukking gezongen. Waar de teksten op dit album over gaan kan ik niet verstaan en niet terugvinden, maar de muziek klinkt voor mij vrolijk en tegelijkertijd activistisch. Deze combinatie maakt deze plaat vrij onweerstaanbaar.
Muzikaal gezien lijkt het eigenlijk best wel op de Afrikaanse muziek die ik tot nu toe hoorde. Dat is natuurlijk geen toeval. Wat me heel erg opvalt aan Afrikaanse en ook deze Surinaamse muziek is dat percussie en zang een enorm grote rol spelen. En laat dat nou net de aspecten zijn waar ik heel erg op gefocust ben bij muziek. Helemaal in mijn straatje dus, dit album.
AI SA SI – VAREIETEIT (2020)
Ai Sa Si klinkt denk ik het modernst van de hier genoemde albums, alhoewel ze zeker ook geïnspireerd lijken te zijn door kawina. De percussie treedt wat minder op de voorgrond, maar dat geeft alle ruimte aan de zangers om hun kunsten te tonen. Ook hier is er sprake van vraag-en-antwoord zang en dat klinkt hier ook weer heel erg goed. Ik kan hier ook af en toe iets van de zang verstaan (er zitten wat Nederlandse stukjes/zinnetjes in) en veel van de liedjes lijken over de liefde te gaan.
Een ontzettend lekker album met heerlijk pakkende songs. Wat me heel erg opvalt aan de Surinaamse albums die ik voor dit stuk geluisterd heb, is dat de groepen complete schijt hebben aan westerse conventies wat betreft de duur van een liedje. Liedjes hoeven helemaal niet slechts drie, vier minuten te duren. Als je een goed muzikaal thema te pakken hebt, waarom kan zo’n nummer dan niet gewoon zes, zeven, acht minuten duren? Dat is spek naar mijn bek, want ik houd enorm van lange(re) liedjes.
Vareieteit wisselt rustigere liedjes af met enorm feestelijke nummers. De rustigere nummers klinken wat weemoedig, zeker in vergelijking met de vorige besproken albums. Maar de snellere, vrolijkere nummers klinken dan ook wel meteen als HET toonbeeld van optimisme. Ik word enorm vrolijk van dit album. Het is echt een schande dat dit soort muziek niet hipper is in Nederland. Ik heb het de afgelopen weken vaak en hard gedraaid dus mijn onder- en bovenburen zullen er dan toch in ieder geval wel kennis mee hebben gemaakt inmiddels.
ANNE GOEDHART – BIGI BUSI (2003)
Allereerst respect voor de Paintskills die nodig waren voor het maken van deze hoes. Ik vond het leuk om ook iets van een zangeres te kiezen en dit vond ik een erg mooi album. Laat je zeker niet op het verkeerde been zetten door de albumhoes. Dit is gewoon erg mooie kawina. Soms melancholisch, soms vrolijk, maar altijd meeslepend.
Wat het meeste in het oog springt is (wederom) de zang. Echt ronduit schitterend. En wederom is ook hier sprake van samenzang. Goedhart neemt de hoofdrol op zich, maar er is een soort van koor dat haar zingen ondersteunt en dat reageert op wat Goedhart zingt. De instrumentale ondersteuning is minimaal en het is meteen duidelijk dat de nadruk ligt op de zang en de teksten. Die teksten kan ik helaas niet verstaan, maar het klinkt alsof Goedhart zowel het leed als de schoonheid van het leven bezingt.
Van alle albums die ik hier besproken heb, ligt deze muziek het dichtst bij de muziek zoals die in delen van Afrika gemaakt wordt. Als ik de songteksten bekijk, lijkt er ook verwezen te worden naar winti, de Afro-Surinaamse religie waarbij geloofd wordt in verschillende bovennatuurlijke wezens. Dit album klinkt heel erg traditioneel, maar doet dat heel erg goed. Ook dit is een redelijk verslavend album gebleken de afgelopen weken.
Ik zou zo nog twee, drie leessoundtracks kunnen vullen met de Surinaamse muziek die ik de afgelopen weken ontdekt heb. Er is een wereld voor me opengegaan dankzij Jaguarman. Ik heb enorm veel muziek gehoord die ik nog veel vaker ga opzetten. Als ik iets helemaal verkeerd heb opgeschreven of begrepen heb, laat het me vooral weten. Als je toevallig heel veel weet over kaseko en kawina en je hebt zin om me er meer over te vertellen, schroom niet om contact op te nemen. Muziektips zijn ook zeer welkom. Hopelijk tot de volgende leessoundtrack!