Langzaam maar gestaag lees ik de shortlist voor de Libris Literatuur Prijs. De Saamhorigheidsgroep van Merijn de Boer heeft het ook tot die lijst geschopt. Het was een van de vele 2020-boeken die volledig langs me heen was gegaan en ook de plotomschrijving zei me niet direct heel erg veel. Het is ook vandaar dat ik dit boek bijna tot het laatst bewaard heb. Maar warempel, dit was eigenlijk best leuk om te lezen, hoewel het ook geen boek is dat me lang zal bijblijven.
Bernhard is diplomaat en reist de wereld over voor zijn opdrachten. In New York beseft hij zich dat hij in zijn leven maar één jaar echt gelukkig is geweest. Hij denkt terug aan de jaren tachtig, toen hij voor ongeveer een jaar terug in Nederland was en lid werd van de Saamhorigheidsgroep; een groep vol weldoeners die allemaal tien procent van hun inkomen schonk aan de groep zodat ze de minder bedeelden in deze wereld konden helpen.
Driehoeksverhouding
Bernhard past op geen enkele manier binnen die groep, maar hij wordt lid omdat zijn oog valt op Liza, die samen is met Tristan. Tristan is ook lid van de groep en samen hebben ze een kinderwens, maar Tristan kan geen kinderen krijgen. In overleg met Tristan papt Liza met Bernhard aan om zwanger te worden, maar ze begint daadwerkelijk wat te voelen voor Bernhard. Een ingewikkelde driehoeksverhouding volgt.
We volgen door het boek heen alle leden (en aanhang) van de groep, maar lang niet alle verhaallijnen zijn even boeiend en sommige zaken hadden met gemak achterwege gelaten kunnen worden. Eigenlijk zijn alleen de stukken vanuit Tristan, Liza en Bernhard echt de moeite waard, omdat De Boer hier heel goed toont hoeveel ingewikkelde gevoelens en gedachten er meespelen in die driehoeksverhouding. De rest van de verhaallijnen hangt er maar een beetje bij en doen de aandacht snel verslappen.
Het beschrijven van de vreemde gedragingen binnen de saamhorigheidsgroep zorgt voor een komische noot. Het zijn allemaal mensen om intens te haten, maar wel mensen you love to hate. Zoals ik ook kan genieten van de onbegrijpelijke mensen die in programma’s als Temptation Island en Ex on the Beach opgevoerd worden, zo kon ik ook genieten van de leden van de saamhorigheidsgroep die weliswaar helemaal aan de andere kant van het spectrum zitten qua gedrag, maar die voor mij net zo onbegrijpelijk zijn.
Onevenwichtig
Goed, er valt genoeg te gniffelen in het boek, en de driehoeksverhouding tussen Tristan, Liza en Bernhard is intrigerend, maar ik miste toch iets dat de roman meer dan een vermakelijk tussendoortje zou maken. Maar misschien ben ik ook wat te jong om dit boek echt op waarde te schatten. De Boer geeft de jaren tachtig vrij gedetailleerd en treffend weer, van wat ik begrijp uit andere recensies. De jaren ’80 heb ik echter niet meegemaakt (ik was een paar maanden oud toen de jaren tachtig eindigden) dus een feest van herkenning was dit voor mij niet echt. Nostalgie speelt dus geen rol bij mijn beoordeling, en ja, dan vind ik De Saamhorigheidsgroep uiteindelijk toch een roman met enkele goede momenten, maar te onevenwichtig om een grote prijs te winnen.