Veel dank aan Menno Lanting voor het recensie-exemplaar. De Bestedeling is te koop vanaf september 2025.
Met het vak geschiedenis moest je bij mij niet aankomen op de middelbare school, maar in de afgelopen jaren merk ik dat mijn interesse voor dit vakgebied steeds groter wordt, vooral als geschiedenis op een manier gebracht wordt waardoor nieuwe perspectieven ontstaan en mijn horizon verbreed wordt. De Bestedeling vertelt een interessant verhaal over de omgang met kinderen die er om wat voor reden dan ook alleen voor kwamen te staan, maar de manier waarop deze geschiedenis opgeschreven wordt vond ik niet al te interessant.
De aanleiding voor Menno Lanting om De Bestedeling te schrijven is het verhaal van zijn overgrootmoeder, die als bestedeling opgroeide. Bestedelingen zijn kinderen – vaak wezen, maar ook kinderen van ouders die niet goed voor hun eigen kinderen konden zorgen – die bij vaak bij boerenfamilies terecht kwamen (maar soms ook in fabrieken) om daar te werken in ruil voor onderdak, voedsel, kleding en later ook onderwijs. Via veilingen werden deze kinderen verhandeld, wat al schrijnend genoeg is, maar ook wanneer deze kinderen eenmaal in een nieuw gezin terechtkwamen was de manier waarop ze behandeld werden vaak onmenselijk.
Motieven
De periode waarin er sprake was dit uitbesteden loopt van de zestiende tot diep in de twintigste eeuw. Lanting weet goed duidelijk te maken hoeveel ellende dit systeem – dat in de loop van de eeuwen wel veel veranderingen doormaakte – met zich meebracht. Bovendien toont Lanting overtuigend dat de reden om een kind in huis te nemen maar zelden uit liefde voortkwam, maar dat eigen gewin en de wens om zelf aan armoede te ontkomen belangrijkere motieven waren.
Lanting heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar deze geschiedenis over bestedelingen. De bronnenlijst is lang en de feiten en persoonlijke verhalen vliegen je om de oren. Dat is ook direct de valkuil van het boek. Lanting springt met rasse schreden door de geschiedenis heen, ondertussen vele feiten oplepelend, maar het schrijven blijft afstandelijk en voerde me niet mee naar de betreffende eeuwen.
Doodslaan
De Bestedeling vertelt een interessant verhaal, maar maakte de beschreven periode niet invoelbaar en bracht de genoemde personen en beschreven verhalen niet tot leven. Wat dat betreft opent dit boek ook niet per se nieuwe perspectieven en verbreedt het niet mijn horizon, omdat de feiten zo talrijk en tegelijkertijd toch zo afstandelijk zijn dat ze al snel doodslaan.
Daardoor merkte ik gaandeweg dat ik met steeds minder interesse dit boek las. Dat is misschien jammer, maar het heeft daardoor wel extra duidelijk gemaakt wat ik zoek in geschiedenisboeken en dat lang niet alle soorten geschiedenisboeken me liggen. Blijkbaar is het literaire aspect toch erg belangrijk voor me. Toch kan ik me prima voorstellen dat er veel mensen zijn die meer kunnen met De Bestedeling dan ik kon. Voor liefhebbers van de Nederlandse geschiedenis is dit ongetwijfeld een boeiend boek.