Cyberpunk vind ik een heerlijk genre, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit een boek in het genre heb gelezen. Wel heb ik een heel aantal cyberpunk films gezien en vooral de Japanners kunnen er heel erg goed mee uit de voeten. Ik houd van de koortsdromen die de verhalen zijn, de gejaagdheid en opgefoktheid die erg meeslepend werken. In films is dat een sfeer die je makkelijker kunt bewerkstelligen dan in literatuur (de snelheid en actie binnen het verhaal werken makkelijker met een visueel medium), maar Jeff Noon lukt het met Vurt.
Als ik cyberpunk zou moeten omschrijven, dan zou ik zeggen dat het gaat om verhalen die in de toekomst afspelen waarbij de sociale orde volledig overhoop gegooid is en anarchisme de boventoon voert. In veel gevallen speelt technologie ook nog een grote rol, al is dat in Vurt wat minder aanwezig. De verhalen zitten vaak boordevol actie en snelheid en taboes worden zeker niet geschuwd. Je moet er niet iedere dag mee geconfronteerd worden want dat is doodvermoeiend, maar zo af en toe kan ik mijn portie cyberpunk erg goed smaken.
Dromen
In Vurt draait het allemaal om speciale veren waarmee je gezamenlijk een droom kunt beleven. De kleur van de veer geeft aan om wat voor soort droom het gaat, maar het gebruik van de veren is niet zonder risico’s. Hoofdpersonage Scribble is op zoek naar zijn zus Desdemona, die achtergebleven is in een van die dromen na het nemen van een heel heftige veer. Met zijn groep ‘The Stash Riders’ trotseren ze robocops, robodogs, schaduwmensen en allerhande andere soorten wezens om Desdemona terug te vinden.
De wereld waarin Vurt zich afspeelt is rauw en bruut. Er is geen enkele sprake meer van orde in de samenleving, robots, dieren en mensen doen het allemaal met elkaar waardoor bijna niemand meer ‘puur’ is. Gevaar is nooit ver weg en je moet telkens weer opnieuw vrezen voor je leven, zeker wanneer je je met de gevaarlijkste veren die er zijn bezighoudt.
Koortsdroom
Er gaat in Vurt geen pagina voorbij zonder dat er sprake is van actie en je neemt als lezer de gejaagdheid waarmee Scribble op zoek is naar zijn zus over. Dat zijn de aspecten waarom deze science-fiction roman moeilijk is om weg te leggen. De vaart waarmee Noon dit verhaal vertelt, is ongekend. Of je nu wil of niet, het verhaal sleept je enorm mee in de verschrikkelijke koortsdroom die deze roman is. Zeker de eerste helft waarin de eigenschappen en wetten van de wereld langzaamaan steeds duidelijker worden voor de lezer is echt heel erg goed.
Het is uitermate fascinerend leesvoer, maar zo ergens halverwege begint het verhaal een beetje te slepen. Dat is op het moment dat er grotendeels een einde is gekomen aan de world-building en het alleen nog maar gaat over de zoektocht naar Desdemona, Het einde maakt weer veel goed, maar ik heb wel het idee dat als Jeff Noon het middenstuk met een pagina of vijftig had ingekort, we met een nóg krachtiger boek te maken hadden gehad. Noons tweede roman Pollen staat ook in mijn kast. Als ik tot rust ben gekomen van deze roman, pak ik die ook eens op, want dit is wel volledig in mijn straatje.