Ik had werkelijk waar nog nooit gehoord van de romanserie De Aardkinderen, geschreven door Jean M. Auel, totdat een collega van me over de boeken begon. Met gematigd enthousiasme begon ik aan De Stam van de Holebeer, het eerste deel uit de reeks en wat bleek? Het was één van de beste boeken die ik dit jaar las en één van de meest memorabele leeservaringen die ik in de afgelopen jaren had.
Ayla is een jong meisje dat zo’n 35.000 jaar geleden leeft en dat haar familie kwijtraakt door een aardbeving. Ze wordt opgevangen door een andere stam en al snel wordt Ayla gezien als iemand die de stam geluk brengt, ook al ziet ze er zo anders uit vergeleken met de leden van de stam en vindt ze het moeilijk om zich helemaal te onderwerpen aan de wetten van de stam. Ze is regelmatig ongehoorzaam en wordt daarvoor bestraft, maar magiër Creb ziet tijdens een ceremonie de toekomst: Ayla is onderdeel van een soort mensen dat zal overleven en de toekomst vorm zal gaan geven, zijn stam en het soort mensen waartoe hij behoort is gedoemd uit te sterven.
Geloven
De Stam van de Holebeer vertelt het verhaal van een meisje dat lijkt op ons soort mensen en dat verblijft bij een stam waarvan de leden tot de Neanderthalers lijken te behoren. Natuurlijk, dit is fictie, maar ik geloofde vanaf de eerste pagina’s ieder woord. Het is de verdienste van Auel dat ze zeer gedetailleerd en overtuigend een wereld neerzet die dezelfde is als de onze, maar die tegelijkertijd toch zo enorm anders is. Dankzij Auels vertelstijl kan ik de wereld die ze schetst zeer levendig en tot in de kleinste details voor me zien.
En dan zijn er de innemende personages, waarbij Auel heel slim de tijd neemt om ze één voor één te introduceren bij de lezer. Je leeft al direct enorm mee met Ayla, maar ook magiër Creb die als een vader voor Ayla is, medicijnvrouw Iza die als een moeder voor Ayla is en leider Brun die altijd probeert te handelen vanuit het belang van de stam zijn karakters die je gaandeweg als lezer in je hart sluit. En natuurlijk is er ook een nemesis in de vorm van Broud, de zoon van Brun. Het is niet te doen hoe onuitstaanbaar dit personage is, maar dat ik zo werd meegesleept in de strijd tussen Broud en Ayla en de andere intriges binnen de stam zegt veel over hoe overtuigend Auel haar personages neer weet te zetten.
Opsluiten
Verwacht geen psychologische of filosofische diepgang en verwacht geen meerduidige karakters die zowel het goede als kwade in zich herbergen, maar als je zit te wachten op een goed geschreven verhaal waar je amper los van komt, dan zit je geramd met De Stam van de Holebeer. Hoe Auel een fascinerende wereld bouwt waarin bijzondere personages tot leven komen en hoe zij daarmee ook een tijdperk tot leven wekt dat tot de verbeelding spreekt is heel erg knap. In mijn volwassen leven is het bovendien vrij uniek dat ik nog eens een roman totaal verslonden heb; ieder vrij moment greep ik aan om te lezen over de avonturen die Ayla meemaakt, en ieder moment dat ik niet aan het lezen was, keek ik al uit naar een vrije middag of avond om me weer op te sluiten met dit boek.
Om dan toch nog even mijn analytische hoofd op De Stam van de Holebeer los te laten: het is grappig hoe feministisch dit boek is. De Neanderthalers hebben een kijk op mannen en vrouwen die wel heel erg klassiek en conservatief is en Ayla is degene die zich telkens probeert te ontworstelen aan die beperkende blik; die bijvoorbeeld wil jagen terwijl dat eigenlijk alleen voor mannen is, en die op probeert te komen voor zichzelf terwijl je als vrouw eigenlijk alleen maar gehoorzaam dient te zijn aan de mannen om je heen.
Aanmoedigen
Het is dan ook vast geen toeval dat die Neanderthalers met hun vrouwonvriendelijke mores uiteindelijk zullen uitsterven en dat de krachtige Ayla die haar eigen weg gaat haar soort verder helpt. Was dit boek niet zo extreem goed en meeslepend geschreven, dan had ik me waarschijnlijk aan de overaanwezige, simplistische, moralistische boodschap gestoord, maar in dit geval slik ik alles als zoete koek.
Ayla is nu eenmaal een krankzinnig innemend personage en ik voel nogal de neiging om haar in alles wat ze doet aan te moedigen en om aan iedereen die haar een strobreed in de weg legt een hekel te hebben. Het is een duffe feministische boodschap (ja, ik weet het, hier spreekt een geprivilegieerde vrouw), maar als het leidt tot zo’n boek wil ik het allemaal wel door de vingers zien.
Lezen
Sterker nog, ik wil alleen maar nog meer lezen over Ayla. Ik ben een zeer slechte serie-lezer die makkelijk een jaar kan wachten voordat ik aan een nieuw deel in de reeks begin, maar in dit geval voel ik de drang om alle delen zo snel mogelijk erdoorheen te jagen. Ik lees overal dat eigenlijk alleen het eerste deel uit de Aardkinderen-reeks echt de moeite waard is, maar ik ben inmiddels op een derde van het tweede deel en ik zit er nog steeds net zo diep in als in het eerste deel.
Dit is het soort leeservaring waar je als lezer telkens weer op hoopt, maar die ik niet al te vaak meer meemaak; dat je iets leest waar je je totaal in verliest en die je alle andere dingen om je heen doet vergeten. Deze boeken bezorgen me een leesplezier dat ik al lang niet meer op deze manier heb gehad, en alleen al daarom zal ik me deze reeks (of in ieder geval het begin ervan) nog lang heugen.