Damon Galgut, ik had eerlijk gezegd nog nooit van de beste man gehoord. Hij is een Zuid-Afrikaans schrijver en was nog pas een tiener toen zijn eerste roman uitkwam. In 2010 stond zijn boek In a Strange Room al op de shortlist voor de (Man) Booker Prize, maar ja, daar was ik toen nog niet erg in geïnteresseerd. The Promise, zijn nieuwste, staat nu ook weer op de longlist. Tijd om eens kennis te maken met het werk van Galgut dus.
In The Promise zijn we getuige van de teloorgang van een witte Zuid-Afrikaanse familie. Het begint allemaal met de dood van de moeder van Amor, Anton en Astrid, ergens in de jaren tachtig, wanneer de rassensegregatie nog volop in werking is. Ze is na een lang ziekbed gestorven, maar het is slechts het begin van een hele hoop ellende voor het gezin. Vlak voor de dood van de moeder heeft Amor gehoord dat het haar moeders wens was om Salome, de zwarte huishoudster van de familie, een huis te schenken. Aan deze wens wordt geen gehoor gegeven en we lezen hoe het noodlot de familie achtervolgt, in de decennia die erop volgen.
Helicopterview
Qua thematiek deed The Promise me denken aan Absalom, Absalom! van William Faulkner. Absalom, Absalom! gaat net als deze roman over de ondergang van een familie die over de rug van zwarte mensen rijk is geworden. Beide romans suggereren dat de ellende die de familie te verduren krijgt een noodzakelijk gevolg is van hun houding; een houding waarbij alles geoorloofd is om je bezit te vergroten en te behouden, zonder enig oog voor je medemensen of zonder mee te bewegen met een veranderende wereld. Ik weet niet of het Galguts bedoeling was om deze thematiek te klonen, maar het is wel interessant om de gelijkenissen te spotten. Qua stijl en leesbaarheid wijkt The Promise echter flink af van Faulkners werk.
Absalom, Absalom! is een moeilijk, ondoordringbaar boek namelijk, terwijl het verhaal van The Promise juist heel vloeiend opgeschreven is. Galgut hanteert een helicopterview om zijn verhaal te vertellen. Moeiteloos springen we van het ene perspectief naar het andere en vaak blijven we maximaal een paar zinnen hangen bij een personage. Dat betekent dat we in ieder hoofdstuk een volledig beeld krijgen van hoe de verschillende personages op dat moment in het leven staan. De roman beslaat een hele hoop tijd dus het is leuk om te lezen hoe door de jaren heen de innerlijke stemmen van de personages zich ontwikkelen.
Zonder verrassingen
Galguts stijl is heel meeslepend en ontzettend fijn om te lezen, en toch schort het nog ergens aan. Je weet eigenlijk al vanaf het eerste hoofdstuk waar het verhaal heen zal gaan, hoe het met de personages af zal lopen, hoe ze zich zullen ontwikkelen (of hoe ze juist hetzelfde blijven) en dat zorgt ervoor dat het uiteindelijk toch een roman zonder verrassingen is. Daarnaast vond ik het jammer dat de politieke situatie in Zuid-Afrika zo’n kleine rol speelt. Er wordt slechts heel zijdelings, heel af en toe een opmerking gemaakt die duidelijk maakt dat er veranderingen in het land plaatsvinden, maar ik had gehoopt dat het verhaal meer expliciet geworteld zou zijn in die politieke ontwikkelingen.
Voordeel van de twijfel
The Promise vertelt een niet bijster bijzonder verhaal, maar is wel heel goed opgeschreven. De vloeiende manier van vertellen geeft veel voldoening tijdens het lezen, de daadwerkelijke inhoud minder. Nu zie ik natuurlijk liever dat vorm en inhoud elkaar enorm versterken, maar als het erop aankomt vind ik een bijzondere stijl toch meer memorabel dan een indrukwekkende inhoud. The Promise krijgt daarom toch het voordeel van de twijfel. Een prima boek, maar de Booker Prize hoeft-ie van mij niet te winnen (al zou ik ook niet briesend een boze brief naar de jury schrijven).