De longlist voor de Booker Prize 2021 is weer daar dus ik heb weer dertien genomineerde romans te lezen de komende maanden. Ik ga de lijst gewoon alfabetisch af, wat betekent dat we beginnen met A Passage North, geschreven door Anuk Arudpragasam. Dit is de tweede roman van deze nog jonge Sri Lankaanse Tamil en het feit dat deze roman vooral over Sri Lanka gaat inspireerde mij natuurlijk tot het maken van een leessoundtrack. Dat was nog helemaal niet makkelijk, want zoveel muziek uit dit land is er niet te vinden, maar het is me toch gelukt om drie albums op te sporen die heel goed passen bij deze roman.
M.I.A. – KALA (2007)
M.I.A. werd in 1975 in Engeland geboren als Mathangi Arulpragasam en als kind van Tamilouders. Toen ze zes was verhuisde ze naar Jaffna (de hoofdstad van de noordelijke provincie) in Sri Lanka, maar door de Sri Lankaanse burgeroorlog keerde het gezin als vluchtelingen weer terug naar Engeland. Haar vader was een Tamil activist en zijn denken heeft denk ik grote invloed gehad op M.I.A. Haar mix tussen hip-hop en pop klinkt erg toegankelijk, maar haar teksten zijn vaak erg maatschappelijk geëngageerd. Voor mij is Kala echt een persoonlijke klassieker die ik helemaal kapot gedraaid heb in de eerste jaren na de release.
In A Passage North is de Sri Lankaanse burgeroorlog het grote thema, waarbij vooral wordt gefocust op de gevolgen van de oorlog voor de gewone mensen. Hoofdpersonage is Krishan, een Tamil die afreist naar het noorden van Sri Lanka om de uitvaart van Rani, de verzorger van zijn oma, bij te wonen. Die verzorger was een zwaar getraumatiseerde vrouw die haar twee zoons is verloren in de oorlog. Het zorgen voor Krishans oma was voor haar een vorm van therapie.
Er wordt niet heel veel uitgelegd over deze oorlog, maar gaandeweg krijg je stukje bij beetje een beter beeld van het conflict dat speelde tussen 1983 en 2009. Het was wat dat betreft, ook al lijkt het niet direct het hoofddoel van de roman, een heel leerzaam boek. Het is een stuk geschiedenis waar ik nog nooit echt mee in contact was geweest. Dit is precies wat ik zo fijn vind aan die Booker Prize genomineerde boeken: er zit er altijd een aantal tussen die je wat meer inzicht geven in een periode of cultuur die tot nu toe grotendeels onbekend was.
L. SUBRAMANIAM – LE VIOLON DE L’INDE DU SUD (1988)
L. Subramaniam is een violist die opgegroeid is in Jaffna. Hij maakt carnatische klassieke muziek en dit is echt een schitterende ontdekking. Wat Subramaniam doet klinkt vrij virtuoos, maar zijn virtuositeit is er niet om mee te pronken, maar om diepe emoties mee tot uitdrukking te brengen. De muziek werkt meditatief en hypnotiserend, wat me bij de link met A Passage North brengt.
A Passage North is een bijzondere roman, omdat het volledig bestaat uit mijmeringen van de hoofdpersoon Krishan. Nadat hij heeft gehoord dat Rani is overleden, begint een lange reeks overpeinzingen. Door de gebeurtenis wordt hij als het ware op zichzelf teruggeworpen en gedwongen te zoeken naar de betekenis van deze gebeurtenis en de gebeurtenissen die eraan vooraf gingen. In de dagen na het overlijden van Rani denkt hij na over zijn tijd in India en de liefde die hij daar verloren heeft, over de burgeroorlog die zoveel onschuldige slachtoffers gemaakt heeft, over hoe hij zichzelf moet verhouden tot deze zaken en over wie hij is en hoe hij bepaald is door de geschiedenis.
Het lezen van deze lange overdenkingen heeft iets meditatiefs. Het tempo is langzaam, er gebeurt weinig en toch leest dit als een trein. De roman hypnotiseert op dezelfde manier als dit album van L. Subramaniam doet. Ik vond ook de manier waarop Krishan zijn leven overdenkt heel herkenbaar en de weg die zijn gedachten volgen deed me vrij filosofisch aan. Leuk ook om naderhand te lezen dat Arudpragasam filosofie gestudeerd heeft. Vandaar dus. Erg knap in ieder geval hoe deze roman geconstrueerd is, hoe er ogenschijnlijk weinig gebeurt, maar hoe er tegelijkertijd toch enorm veel verteld wordt. Ik ben een groot liefhebber van dit soort reflexieve, introspectieve vertellingen.
PAUL JEBANASAM – CONTINUUM (2016)
Over Paul Jebanasams persoonlijke achtergrond is nagenoeg niks te vinden. Ik weet dat hij uit Sri Lanka komt, maar daar houdt het mee op. Ik had ook nog nooit van deze producer gehoord, maar hij maakt ambient en Continuum is wederom een mooie ontdekking. Normaal neig ik meer naar de wat meer zwaarmoedige ambient, maar van dit album gaat een enorme levenslust uit. Voor een ambientalbum klinkt dit uitermate energiek. Heerlijk hoe de geluidserupties over elkaar heen buitelen. Uitermate meeslepend spul dit.
Hoewel er heel veel verdrietige dingen langskomen in A Passage North, voelt dit absoluut niet aan als een verdrietig boek. Veel eerder zetten de nare dingen die Krishan zich herinnert hem ertoe aan om wat van zijn leven te maken. Ze helpen hem om in het nu betere keuzes te maken. Ik zou dit noch als een verdrietig, noch als een vrolijk boek omschrijven. Misschien is A Passage North vooral levensbevestigend. Het heeft oog voor de mooie dingen in het leven, maar gaat ook absoluut niet de minder mooie uit de weg. Datzelfde hoor ik terug op Continuum. Het leven is nu eenmaal niet altijd even leuk, maar zowel Continuum als A Passage North tonen een vastberadenheid om er ondanks alles toch wat van te maken.
Conclusie
Ik heb een enorm zwak voor dit soort kunstuitingen en ik vond A Passage North dan ook echt wel indrukwekkend. Het leerde me veel over iets waar ik amper weet van had, het was erg goed geschreven en geconstrueerd en ook met de levensvisie die ik erin vond kon ik veel. Wat wil een mens nog meer?