The Seven Moons of Maali Almeida is de derde roman van de Sri Lankaanse schrijver Shehan Karunatilaka. Ik had nog nooit van de beste man gehoord, maar hij won al belangrijke prijzen met zijn eerdere boeken en met zijn nieuwste wist hij zelfs de Booker Prize 2022 te winnen. Vandaar natuurlijk ook (ik lees ieder jaar in ieder geval de shortlist voor de Booker Prize) dat ik in aanraking kwam met deze roman, die me absoluut niet teleurstelde.
Oorlogsfotograaf Maali Almeida wordt op een dag in 1990 wakker in een kantoor in het hiernamaals. Hij is hoogstwaarschijnlijk vermoord, maar hoe en door wie weet hij niet meer. Vanuit dit schemergebied probeert hij in contact te komen met zijn twee beste vrienden, in de hoop dat zijn werk veiliggesteld wordt en publiek gemaakt wordt. Want Maali heeft van dichtbij het afschuwelijke geweld, de corruptie en de verdorvenheid van de verschillende tegen elkaar strijdende Sri Lankaanse groeperingen meegemaakt. Hij heeft zeven dagen (manen) om erachter te komen wat er met hem gebeurd is en om zijn laatste doel te verwezenlijken.
Duizelen
Eenieder die dit boek ter hand neemt kan ik aanraden om flink door te lezen. Het zal je in het begin gaan duizelen van de namen en het hoge tempo dat Karunatilaka hanteert, maar op deze manier wordt de chaos en de waanzin die Karunatilaka wil overbrengen wel het meest voelbaar. Het is bij vlagen hard werken, het lezen van dit boek, maar doorzetten loont in dit geval, want je krijgt, net als Maali, gaandeweg steeds meer grip op het geheel en de antwoorden waar je naar op zoek bent.
The Seven Moons of Maali Almeida biedt geen hoopvolle, troostrijke blik op de menselijke conditie. Het boek speelt zich af op het hoogtepunt van de Sri Lankaanse burgeroorlog, waar de tegen elkaar strijdende groeperingen zelfs in staat waren om hun eigen bevolking uit te moorden; alles was geoorloofd om de geschiedenis naar hun hand te zetten. Als fotograaf ziet Maali de strijd van dichtbij en hij onderhoudt banden met alle zijdes. Dat is vooral om genoeg geld te kunnen verdienen om zijn gokverslaving te kunnen bekostigen en mooie jongens te kunnen verleiden, maar ook om een zo compleet mogelijk beeld van een samenleving in verval te zien en te tonen.
Consequenties
Dat is echter niet zonder gevaar. In een tijd waar onschuldige mensen spoorloos verdwijnen, waar degenen die die onschuldige burgers zouden moeten beschermen zo corrupt als de pest zijn, waar je geen kant kunt kiezen zonder voor je leven te vrezen, is het nogal riskant om als fotograaf om te gaan met jan en alleman en op opportunistische wijze je een weg te banen door het leven. Maali komt er na zijn dood achter wat de consequenties van zijn roekeloze gedrag zijn geweest, maar het is niet makkelijk om die manier van leven zomaar te stoppen. Ook in het hiernamaals zorgen zijn keuzes voor pijn bij degenen van wie hij zegt te houden.
Helemaal niemand in deze roman is een toonbeeld van goedheid, maar ondanks deze zwarte kijk op een gitzwarte pagina uit de Sri Lankaanse geschiedenis eindigt het boek minder deprimerend dan je zou denken. Het lukt Maali zelfs om enige lichtheid te voelen ondanks alles wat hij heeft gedaan en wat hem overkomen is, al verwoordt hij het vanuit zijn typisch cynische levenshouding:
“Because, on reflection, once you have seen your own face and recognised the colour of your eyes, tasted the air and smelled the soil, drunk from the purest fountains and the dirtiest wells, that is the kindest thing you can say about life. It’s not nothing.”
Maali Almeida
Antwoorden
Het is een mooie levensbevestigende conclusie na honderden pagina’s met ellende te hebben gelezen. En die ellende vindt niet alleen plaats op het gebied van de voortdurende politieke strijd. Er wordt ook behoorlijk ingezoomd op het privéleven van Maali en hoe zijn homoseksualiteit continu een grote rol speelt in een land en tijd waar daar op neergekeken wordt en dat telkens weer opnieuw tegen hem gebruikt wordt. Een relatief opbeurend einde was nog nooit zo nodig geweest als in deze roman. Dat is iets dat Karunatilaka perfect heeft aangevoeld.
The Seven Moons of Maali Almeida is geen lichte en makkelijke kost, zeker het begin loopt wat moeizaam, maar gaandeweg intrigeert het verhaal steeds meer, krijg je steeds meer binding met de personages en smacht je net als Maali naar alle antwoorden, die je vervolgens ook nog krijgt. Knappe roman die hopelijk door de winst van de Booker Prize een groot publiek weet te bereiken.
In Colombo in 1990 is Maali Almeida een oorlogsfotograaf en een gokker, die nog uit de kast moet komen. Op een dag wordt hij dood wakker in wat lijkt op een hemels visumkantoor. Zijn uiteengereten lichaam zinkt in het serene Beira-meer en hij heeft geen idee wie hem heeft vermoord. In een land waar de rekeningen worden vereffend door doodseskaders, zelfmoordterroristen en ingehuurde boeven, is de lijst met verdachten deprimerend lang; zoals de griezels en geesten die met wrok rondom hem lopen kunnen bevestigen. Maar zelfs in het hiernamaals raakt de tijd op voor Maali. Hij heeft zeven manen om contact te zoeken met de man en vrouw van wie hij het meest houdt om hen naar een verborgen cache met foto’s te leiden, die Sri Lanka zullen opschudden.
