Het eerste wat ik las van Sayaka Murata was Convenience Store Woman een paar jaar geleden. De roman gaat over een vrouw die supergelukkig wordt van werken in een winkel en alleen zijn, maar die door haar omgeving gepusht wordt haar leven te veranderen. Ik snapte direct waarom dit boek zo bejubeld werd. Het is een kritiek op de manier waarop Japan omgaat met mensen die niet direct in het perfecte plaatje (willen) passen, maar ook voor niet-Japanse lezers is de roman ontzettend herkenbaar. Het is echt een pleidooi voor compromisloos jezelf kunnen en willen zijn en gewoon lekker doen waar je zin in hebt. In zekere zin komen die aspecten ook terug in Earthlings, maar Murata zoekt in deze roman nog veel meer de grenzen op. Een gewaagder boek, maar misschien daarom ook wel nóg beter.
Natsuki leeft volledig in haar eigen wereld. Ze is ervan overtuigd dat ze van een andere planeet komt en dat ze magische krachten bezit. Er is voor haar echter geen mogelijkheid om terug te keren naar haar thuisplaneet dus ze moet het stellen met opgroeien in een liefdeloos gezin. Ze maakt een heleboel narigheid mee in haar leven en de enige bij wie ze zich thuis voelt is haar neef Yuu. Ze maken elkaar de belofte om ondanks alles te overleven.
Sono-waanzin
Wanneer we kennis maken met de volwassen Natsuki, leren we dat ze getrouwd is met een man met wie ze heeft afgesproken geen intimiteit te hebben. Dat is voor beide helemaal prima, maar haar omgeving (de Fabriek) begint het echtpaar steeds meer onder druk te zetten om een kind te krijgen. Ze vlucht met haar man naar de bergen, waar Yuu nu woont en met z’n drieën proberen ze te ontkomen aan de enorme maatschappelijke druk waaronder ze gebukt gaan.
Zoals ik al zei, Convenience Store Woman en Earthlings vertonen grote overeenkomsten qua thematiek. De toon van het verhaal is echter geheel anders. Die eerste roman is vooral serieus en triestig met wat hoopvolle, grappige momentjes, redelijk ‘normaal’ dus, maar Earthlings trekt alle registers open. Het voelde alsof ik het script voor een Sion Sono film aan het lezen was (als je deze regisseur nog niet kent, The Forest of Love staat gewoon op Netflix en is een heel goede afspiegeling van de waanzin die deze man maakt. Zonder twijfel een van mijn favoriete filmmakers).
Wild
We gaan van drama naar comedy naar fantasy naar maatschappelijk engagement naar horror en weer terug en het maakt Earthlings tot een waanzinnige trip. Je weet nooit waar het volgende hoofdstuk je naartoe gaat voeren. Het is wild, gewaagd en Murata daagt je als lezer continu uit. Alsof ze je bij iedere wending, bij iedere verandering van toon dwingt tot het herzien van je eigen ideeën en interpretatie. Grenzen kent Murata niet in deze roman en het is heel interessant om te merken hoe je als lezer heen en weer geslingerd wordt tussen ‘o mijn God wat vet’ en ‘o, dit kan echt niet’. Precies zoals met een Sion Sono film dus eigenlijk haha.
Waar de kracht van Convenience Store Woman is dat je je helemaal kunt inleven in het hoofdpersonage, hoe anders ze ook is, raak je juist in Earthlings steeds verder verwijderd van Natsuki. Murata laat zich volledig gaan en juist dat vond ik heel verfrissend en fijn. Juist dat het verhaal constant schuurt zorgt ervoor dat dit boek toch een vrij onvergetelijke indruk achterlaat. De complete krankzinnigheid van deze roman zorgt ervoor dat het punt dat Murata wil maken een stuk meer diffuus is, en dat is toch eigenlijk veel interessanter dan alles op een presenteerblaadje te krijgen.
Gekte
Het lijkt alsof Murata nu ook zelf als schrijver alle geschreven en ongeschreven wetten en regels overboord heeft gekieperd en zich volledig heeft laten leiden door haar fantasie. Earthlings als geheel is het beste voorbeeld van wat Murata wil overbrengen: dat je ook heel mooie dingen kunt doen als je afwijkt van de geldende normen. Of tenminste, dat is het punt dat ik door alle gekte heen heb meegekregen. Echt een heerlijk boek, kan niet anders zeggen.