Sinds ik een paar jaar geleden Frankissstein van Jeanette Winterson las, stond Frankenstein al op mijn leeslijst. Frankissstein is een fantastische roman over posthumanisme en Mary Shelleys schrijven van Frankenstein is een van de verhaallijnen in de roman. Frankenstein is een verhaal dat heel erg tot de verbeelding spreekt, dat enorm veel invloed heeft gehad op de kunstuitingen die erna kwamen, zelfs tweehonderd jaar later nog. Ik las het boek onlangs en kan niet anders dan concluderen dat dit gewoon heel erg goed is.
Enkele jaren geleden zag ik de verfilming van het verhaal uit 1931 al en wat me daaraan opviel is hoe menselijk het monster van Frankenstein neergezet wordt. Destijds nam ik aan dat dat een vondst van de regisseur was, maar nu ik het originele verhaal heb gelezen, weet ik dat dat de verdienste van Shelley zelf is geweest. Het is voor mij het meest indrukwekkende van het boek. Hoe je als lezer meegenomen wordt in zowel de gevoelswereld van Frankenstein als van het monster en hoe invoelbaar beide posities gemaakt worden, hoewel ze diametraal tegenover elkaar staan.
Romantiek
De vertelling is bovendien bijzonder qua stijl. Frankenstein behoort tot de romantiek en is ook een van de eerste gothic novels. Dat betekent dat de personages die voorbijkomen constant enorm heftige emoties ervaren en beschrijven. Dat komt nogal overdreven op de lezer over, maar op de een of andere manier werkt het hier enorm goed. Shelley zet de maker en zijn creatie tegenover elkaar, maar wanneer we hun gedachten en gevoelens volgen, komen we erachter dat die een heel stuk overeenkomen. Allebei ervaren een enorme eenzaamheid en doordat alle ellende van beide personages in geuren en kleuren beschreven wordt, wordt de lezer ook onderdeel gemaakt van die hevige gevoelens.
Iets anders wat me heel erg op viel aan de roman zijn de vele beschrijvingen van de natuur. In grootse bewoordingen beschrijft Shelley de ongetemde en soms gewelddadige natuur. De roman doet wat ouderwets aan met alle lyrische beschrijvingen, maar ik vond het taalgebruik echt enorm meeslepend. Ik kon er geen genoeg van krijgen en in combinatie met de enorme vaart die in het verhaal zit werd dit voor mij toch wel een echte pageturner.
Tijdloos
Je kunt natuurlijk allerlei filosofische ideeën en maatschappelijke thema’s aan dit verhaal hangen. Die vind ik zelf allemaal niet zo interessant en na al die tijd een beetje uitgekauwd, maar als roman vond ik dit groots. De opbouw van het verhaal is echt fantastisch en zorgt voor grote spanning. Ondanks dat ik het verhaal al wel goed kende, bleef ik geboeid door de schrijfstijl en door het spanningsveld dat Shelley constant creëert. Als lezer verhoud je je telkens weer op een andere manier tot het monster en zijn maker en dat is echt heel goed gedaan.
Tijdens het lezen realiseerde ik me eigenlijk pas dat de invloed van deze roman echt niet te overschatten valt. Dit is zo’n beetje het beginpunt van de narratieve constructie waarbij een schepper iets maakt dat zich uiteindelijk tegen de schepper zelf keert. En ja, ik snap dat een Frankenstein meer gedateerd oogt dan een Jurassic Park (om maar wat te noemen), maar bij mij blijft dit oerverhaal heel erg tot de verbeelding spreken en is wat mij betreft daarom tijdloos.