Groots in zijn Onopvallendheid
Van de Libris shortlist las ik inmiddels twee boeken. Dat tweede boek was De Kroon met Twee Pieken van de Belg Guido van Heulendonk. Nu dacht ik tijdens het lezen heel erg lang: hmmm, aardig maar niet bijzonder, maar ik merkte gaandeweg toch dat het verhaal onder mijn huid begon te kruipen en dat – ondanks het feit dat ik niet direct een enorme binding voelde met de personages – ik toch stiekem wel iets heel bijzonders aan het lezen was.
De Kroon met Twee Pieken gaat over het onopvallende leven van Werner Vrysoone. Aan de hand van onder meer e-mails, brieven en nieuwsberichten wordt het levensverhaal van Vrysoone uit de doeken gedaan en wordt de aard van de relaties met de mensen om hem heen verteld. Zo zijn er bijvoorbeeld zijn verongelukte vrouw, zijn dochter en stiefdochter en zijn nieuwe vrouw. Langzaamaan krijg je een steeds vollediger beeld van een doodgewoon leven dat tegelijkertijd ook weer volstrekt uniek is.
Werk
Van Heulendonk zet in deze roman de lezer zelf flink aan het werk. De auteur duwt de lezer nooit in een bepaalde richting, geeft nooit een hint hoe de lezer verbindingen moet vinden en betekenis moet zoeken. Dat mag de lezer allemaal zelf doen aan de hand van veel verschillende soorten teksten die uiteindelijk allemaal op een bepaalde manier betrekking hebben op het leven van Vrysoone.
Gaandeweg ontvouwt zich een heel groot netwerk van verbindingen dat redelijk recht lijkt te doen aan hoe dat daadwerkelijk in een echt mensenleven ook bestaat. Een mensenleven is geen verhaal met een begin, middenstuk en slot; als je zo vertelt over een mensenleven vergeet je een heleboel belangwekkende zijsporen en persoonlijke relaties. Van Heulendonks biografie van Vrysoone voelt juist doordat er zoveel zijsporen betreden worden heel compleet aan.
Verbanden
Langzaamaan leer je het hoofdpersonage kennen, niet door een hapklaar verhaal te serveren, maar juist door fragmentarische stukken tekst aan te geven waar de lezer zelf op zoek moet naar verbanden. Het is precies dit aspect dat De Kroon met Twee Pieken tot zo’n ongelooflijk bijzondere roman maakt. Ik las nog geen andere roman die te vergelijken valt met wat Van Heulendonk in dit boek doet.
Het is ook bijzonder knap hoe zoveel verschillende soorten teksten – brieven, facebookberichten, telefoongesprekken, krantenberichten en ga zo nog maar even door – en zoveel verschillende perspectieven – we volgen Werner, maar ook verschillende personages in zijn nabije omgeving – niet leiden tot een enorme warboel, maar juist bijdragen aan het gevoel van eenheid. Je moet als lezer hard werken, maar je raakt nooit de draad kwijt. Het voelt eerder alsof je telkens weer een nieuw puzzelstukje in handen krijgt waarmee je aan het einde een (nagenoeg) complete puzzel kan leggen.
Doodgewoon
Het leven dat je als lezer langzaamaan steeds beter in beeld krijgt is er geen van wonderlijke avonturen en unieke belevenissen. Vrysoones leven is doodgewoon, in die zin dat hij zo goed mogelijk als hij kan het leven probeert te leven, er probeert te zijn voor de mensen om hem heen en dat hij net als iedereen ook zijn uitdagingen en tegenslagen te verduren krijgt. Vrysoones leven is op geen enkele manier uitzonderlijk en toch is dat ook bijzonder te noemen.
Want door de manier waarop De Kroon met Twee Pieken is opgebouwd, wordt juist ook de uniciteit van ieder leven heel mooi blootgelegd. Nee, Vrysoone is geen held of antiheld – waarover we zo graag en zo veel lezen in de literatuur – maar tegelijkertijd kan helemaal niemand het leven zoals Vrysoone dat doet. Juist het uitgestrekte netwerk van verbindingen met anderen zorgt voor een volledig uniek leven dat alleen Vrysoone op deze manier had kunnen leven.
Uniek
De Kroon met Twee Pieken is op het eerste gezicht een onopvallend boek, net zoals de persoon van Vrysoone dat is, maar ik sloeg de roman dicht en wist toen dat ik iets volstrekt unieks gelezen had. Mag van mij de Libris Literatuur Prijs 2025 absoluut winnen, want in al zijn kleinheid en onopvallendheid is dit een grootse roman.
