Eenzijdig Relaas
Ik ben maar eens begonnen met het lezen van de shortlist voor de Librisprijs en ik begon met Man Maakt Stuk van Maurits de Bruijn. Nu krijgt het boek overal hoge beoordelingen en kreeg de roman goede recensies, maar ik kon er toch eigenlijk niet zoveel mee, veelal omdat ik redelijk allergisch ben voor de mentaliteit van het hoofdkarakter.
Kunstenaar David heeft iedere dag last van hangjongeren onder zijn raam. Ze verstoren zijn nachtrust steeds meer, maar als buurtbewoners actie willen ondernemen besluit David zich afzijdig te houden. Hij laat zich inspireren door de hangjongeren en maakt de beste kunstwerken die hij in lange tijd heeft gemaakt. Dit blijft echter niet zonder consequenties.
Bubbels
Er zit zeker een aangename spanning in dit boek. De obsessie van David met Romeo, de naam die hij geeft aan één van de hangjongeren, is redelijk meeslepend en komt uiteindelijk tot een onvermijdelijk hoogtepunt. De manier waarop verschillende bubbels met elkaar botsen is bovendien boeiend. Met David heb je de jonge kunstenaar die voet aan de grond in de kunstwereld probeert te krijgen, er zijn de hangjongeren van een andere generatie en met een compleet andere achtergrond en ook de rijke, succesvolle elite speelt een grote rol in Man Maakt Stuk.
Wat dat betreft heb ik het boek zeker met interesse gelezen, maar er was toch te veel waar ik me aan stoorde om echt te kunnen genieten van deze roman. Als eerste is daar de enorm saaie schrijfstijl. Ik houd van mooie, doordachte zinnen, maar in deze roman is de vertelstijl ondergeschikt aan de gebeurtenissen in het boek. Dat is puur een persoonlijke kwestie, maar ik lees zelf veel liever boeken waarbij stijl minstens zo belangrijk is als het verhaal dat verteld wordt.
Houding
Waar ik me echter het meest aan gestoord heb, is de houding van het hoofdpersonage en het feit dat het perspectief dat de roman biedt wel erg eenzijdig is. David is homoseksueel, ervaart om die reden discriminatie en heeft het moeilijk om als kunstenaar aan de bak te komen. Zijn blik op de mechanismen die zorgen dat hij het gevoel heeft dat hij nooit helemaal zichzelf kan zijn, is interessant, maar hij kruipt wel heel erg graag in de slachtofferrol.
En daar kan ik nu juist niet zo goed tegen. Het blootleggen van mechanismen die ervoor zorgen dat mensen tegengehouden worden om te kunnen worden wie ze zijn is absoluut top, maar als dit bewerkstelligd wordt door het neerzetten van een personage dat alleen maar kritisch is op zijn omgeving zonder zelf in de spiegel te kijken en eerlijk en kritisch te zijn naar zichzelf, heb je aan mij een slechte. Ik ben redelijk allergisch voor een dergelijke houding en bij mij zorgt het ervoor dat ik eigenlijk het hele boek al niet meer serieus kan nemen.
Perspectieven
Ik kan simpelweg niet meegaan met een hoofdpersonage dat geen vermogen tot zelfreflectie bezit en daarmee voelde Man Maakt Stuk al snel als een zeer eenzijdig relaas aan. Doordat het zo’n eenzijdig beeld schetst, vond ik het ook moeilijk om mee te gaan in de ongetwijfeld geldige punten van kritiek die de auteur beschrijft. Wederom is dit puur persoonlijk; ik houd ervan wanneer een auteur verschillende perspectieven biedt waarbij je als lezer zelf kan beslissen in welke perspectieven je meegaat. En als er dan maar één perspectief is, dan moet deze niet zo kritiekloos gebracht worden als in Man Maakt Stuk, maar dan verwacht ik van de auteur zelf een kritische houding ten opzichte van zijn hoofdpersonage.
Man Maakt Stuk biedt echter niet de mogelijkheid om te kiezen tussen verschillende perspectieven en voelt ook niet kritisch genoeg aan ten opzichte van David. Er is de blik van David en daar moet je het mee doen. Die blik van David vond ik wegens het gebrek aan zelfreflectie dus totaal oninteressant. Dan blijft er uiteindelijk van deze roman niet zo heel veel meer over om van te genieten.
Het is een kwestie van smaak, maar hoewel Man Maakt Stuk een aangename spanning bezit, vond ik hier verder niets van wat ik belangrijk en leuk vind aan literatuur. Een heel kleine voldoende kan ik hier nog wel aan kwijt, maar meer zit er zeer zeker niet in.
Boeken met een lgbtqia-thema die ik wel erg goed vond:
- James Baldwin – Another Country (1962)
- Jeanette Winterson – Frankissstein: A Love Story (2019)
- Douglas Stuart – Shuggie Bain (2020)
- Sophie Ward – Love and Other Thought Experiments (2020)
- Robbert Welagen – Raam, Sleutel (2021)
