Yes, het is weer die tijd van het jaar! 2023 was een heerlijk jaar op alle fronten. Ik heb weer heerlijk gelezen, geluisterd, gekeken, geschreven, gemediteerd, gekookt, gegeten, gedronken, gesport, gewandeld, gefietst, gewerkt en nog veel meer. Het was een jaar waarin ik enorm veel doorbraken heb beleefd op persoonlijk vlak, waardoor het lezen en het schrijven af en toe op een laag pitje stond, maar het genieten was er niet minder om!
Ik las 70 boeken dit jaar. Misschien komen er in de laatste week van het jaar nog een paar bij, maar ik verwacht niet dat die goed genoeg zullen zijn voor mijn eindlijst. Qua lezen merkte ik dat ik op een gegeven moment nogal verzadigd was wat betreft hoogdravende psychologische romans. Sinds een aantal maanden zoek ik daarom mijn heil in de genre-fictie en dat bevalt me zo goed dat ik er nog wel een tijdje in zal blijven hangen.
Ik heb niet genoeg uit 2023 gelezen om twee afzonderlijke eindlijsten te maken, dus ik heb gewoon al die 70 titels op één hoop gegooid en het resultaat is één grote schizofrene bende, waar hopelijk voor iedere lezer wel wat tussen zit.
1. Junichiro Tanizaki – Stille Sneeuwval (1948)
Deze roman laat alle andere boeken in deze lijst ver achter zich. Ik kende Tanizaki vooral van zijn nogal expliciete vieze-oude-mannetjes-verhalen, en die vind ik ook geweldig, maar dit is andere koek. Stille Sneeuwval is een klassiek familieverhaal over vier zussen, hun onderlinge verhoudingen en hun verhouding tot de buitenwereld. Je leert de vier zussen allemaal zo goed kennen dat ze levensecht worden, je leeft diep mee met alle grote gebeurtenissen en onder het oppervlak zegt Tanizaki buitengewoon veel over het Japan van zijn tijd. Best een dikke pil, maar je bent er zo doorheen, want alles wat Tanizaki te zeggen heeft is buitengewoon boeiend.
2. David van Reybrouck – Congo. Een Geschiedenis (2010)
Ik lees tegenwoordig eigenlijk altijd fictie en non-fictie tegelijkertijd, dat werkt nou eenmaal heel fijn omdat beide een ander soort aandacht verlangen. Dit was voor mij echt het hoogtepunt van het jaar wat non-fictie betreft. Door de verhalen van vele ooggetuigen op te tekenen, krijg je een heel uitgebreid en divers beeld van de geschiedenis van Congo en het Congo van nu. Het verhaal van Congo is zo geschift dat je het zelf niet zou kunnen verzinnen, en het lot van de inwoners is zo tragisch dat je soms een brok in je keel krijgt van de persoonlijke verhalen. Een erg belangrijk boek, dat ook nog eens in een heel fijne stijl en constructie opgeschreven is.
3. N.K. Jemisin – The Stone Sky (2017)
Het laatste deel van een geweldige fantasy-trilogie. Hier begon ik mee toen ik in een leesdip verzeild raakte, en het was zo geweldig dat ik besloot dat ik nog veel meer genre-fictie wil gaan ontdekken. Jemisin is echt een meesteres in het bouwen van werelden en ze creëert verhalen waarin echt alles ertoe doet. Niet voor niets won ze met ieder afzonderlijk deel alle grote fantasy- en sci-fi-prijzen. Echt heerlijk om je in deze wereld te verliezen en mee te leven met deze mensen, die zo anders zijn dan wij maar die op een bepaalde manier toch ook heel erg op ons lijken. Duidelijk geïnspireerd door het echte leven, maar dan in een setting die volledig tot de verbeelding spreekt.
4. Jon Fosse – A New Name: Septology VI-VII (2021)
Dit zijn de laatste delen van Jon Fosses septologie en voor mij was dit echt de kers op de taart. Heerlijk hoe Fosse de lezer telkens op het verkeerde been zet, hoe je telkens op een punt komt waarop je door lijkt te hebben wat Fosse doet, en hoe Fosse het vervolgens dan over een heel andere boeg gooit. Zeven delen lang bivakkeren we in het hoofd van een kunstschilder en die in totaal honderden pagina’s bestaan slechts uit enkele zinnen. Qua vorm én inhoud een uitdagende en verrassende reeks die ik met ongelooflijk veel plezier gelezen heb.
5. Bret Easton Ellis – Less Than Zero (1985)
American Psycho staat al heel wat jaartjes in mijn top10 aller tijden, dit was het tweede boek dat ik van Ellis las. Je wordt helemaal naar van hoe nietsig de levens zijn van de karakters in dit boek en hoe ze ook naar helemaal niets streven. Heel erg triest, de liefdeloosheid en de onverschilligheid die uit dit boek spreekt, en nog veel triester als je beseft dat Ellis tijdens het schrijven van dit boek nog niet in het reine was met zijn homoseksualiteit. Ellis IS deze roman.
Bij dit boek heb ik nog geen stukje.
6. Arthur C. Clarke – 2001: A Space Odyssey (1968)
Al sinds jaar en dag liefhebber van de film van Stanley Kubrick, nu heb ik ook het verhaal gelezen. Kubrick en Clarke leggen net wat andere accenten, maar deze roman voelt – net als de film – zo ongelooflijk fris en inventief aan. En ook al gaat het bij Kubrick voor een groot deel om de totale audiovisuele ervaring, het was best fijn dat dit boek bepaalde verhaallijnen en gebeurtenissen uit de film wat verhelderde. Je zou zelfs kunnen betogen dat dit boek net wat meer de diepte in gaat dan de film. In mijn stukje koos ik nog duidelijk de kant van de film, maar na bijna een jaar van bezinken is de roman zeker nog wel in mijn achting gestegen en is kiezen tussen de twee moeilijker geworden.
7. Edith Eva Eger – De Keuze: Leven in Vrijheid (2017)
Ik lees ieder jaar in mei een boek over de holocaust, maar dit boek gaat verder. Dit is niet alleen het verhaal van welke verschrikkingen Edith Eva Eger overleefde tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar ook het verhaal van de manieren waarop trauma doorwerkt in het latere leven en hoe je kunt helen van die trauma’s. Het is ongelooflijk inspirerend en laat zien hoe sterk mensen zijn. We kunnen ondanks alles nog steeds leren om gelukkig te zijn, met durf en kracht komen we in ieder geval al een heel eind.
Over dit boek heb ik geen stukje geschreven.
8. Ursula K. Le Guin – The Lathe of Heaven (1971)
Le Guin is zo’n schrijver waarvan ik nog niet heel veel gelezen heb, maar waarvan ik eigenlijk al wel weet dat iedere roman een schot in de roos gaat zijn. Zo ook dit The Lathe of Heaven. Het verhaaltje is eigenlijk simpel: man komt bij dokter omdat hij bang is om te slapen, omdat zijn dromen de werkelijkheid veranderen. Dokter ruikt zijn kans en creëert zo langzaamaan een wereld die voor hem gunstig is, maar er zit een heel duidelijke keerzijde aan deze veranderingen. Er zit weer adembenemend veel diepgang in dit verhaal en aangezien ik dit jaar zen heb ontdekt en omarmd, vond ik het extra leuk dat er heel zenvolle ideeën in deze roman tot uiting komen. Ja, gewoon weer een voltreffer van Le Guin, hoor.
Hier ga ik nog een stukje over schrijven.
9. Kenzaburo Oë – Seventeen & Homo Sexualis (2021)
Dit boek bevat twee verhalen uit de jaren zestig, maar zijn in 2021 voor het eerst gebundeld in een Nederlandse vertaling uitgebracht. Seventeen is echt ronduit geweldig en typisch Oë en gaat over een zeventienjarige jongen die denkt dat hij alleen de Japanse keizer kan dienen door een politieke tegenstander uit te schakelen. Het verhaal is donker, gedurfd en Oë kreeg (krijgt?) doodsbedreigingen aan zijn adres na het verschijnen ervan. Ik vond vooral dat de politieke spanningen in het na-oorlogse Japan met een enorme kracht beschreven werden. Heb al redelijk wat gelezen van deze Japanse schrijver die ons vorig jaar ontvallen is, maar Seventeen is echt één van zijn betere verhalen. Homo Sexualis is ook leuk, sneeuwt wel een beetje onder door het literaire geweld van Seventeen.
10. Cormac McCarthy – No Country for Old Men (2005)
Voor Cormac McCarthy geldt eigenlijk hetzelfde als wat ik bij Le Guin schreef: dit was pas het tweede boek dat ik van hem las, maar ik heb zo het vermoeden dat ik alleen maar parels zal vinden in zijn bibliografie. De verfilming van dit boek is geweldig, maar het oorspronkelijke verhaal heeft zoveel meer diepgang. Het niet al te rooskleurige wereld- en mensbeeld van McCarthy voert de boventoon, en hoewel er best veel valt te lachen, sla je het boek toch met een bedrukt gemoed dicht. Ja, Hoe McCarthy hier weer opnieuw de Amerikaanse droom volledig uiteen laat spatten, dat verdient lof en ontzag.
11. Ed Yong – Een Immense Wereld (2022)
Vroeger vond ik het als kind al leuk om over de typische eigenschappen van bepaalde dieren te lezen, nu is er ook een geweldig informatief boek voor volwassenen over de wonderlijke dierenwereld. Een Immense Wereld gaat over alle bizarre manieren waarop dieren hun omgeving kunnen kennen. Naast de duizelingwekkende hoeveelheid feitjes over specifieke dieren, zal dit boek mij vooral bijblijven om het hogere doel dat gediend wordt met al die feitjes. Onze eigen menselijke waarneming wordt enorm in perspectief geplaatst en de gedachte dat wij het middelpunt van de wereld zijn wordt toch wel even teniet gedaan. Heerlijk boek dat mijn blik zeker verbreedt heeft.
12. Yves Petry – Overal Zit Mens. Een Moordfantasie
Van mij had deze roman wel de Librisprijs van dit jaar mogen winnen. Heel boeiend inkijkje in het hoofd van iemand die met een onomkeerbare daad een punt wil maken, omdat er overal veel te veel mens aanwezig is. In een heerlijke stijl ook opgeschreven, de zinnen bevatten zoveel ritme dat je ongemerkt meegaat in de woede van het hoofdpersonage. Op papier een hoofdpersonage dat mijlenver afstaat van een weldenkend mens, maar ik betrapte me erop dat ik uiteindelijk een heel eind mee kon gaan in zijn gedachtenkronkels. Bovendien wordt er een heel interessante kwestie uitgewerkt: hoe kun je je in deze wereld nog autonoom wanen, en hoe kun je je als autonoom wezen verbinden met andere mensen. Zowel qua vorm als inhoud een feestje.
13. Leigh Brackett – The Long Tomorrow (1955)
Na een grote atoomoorlog bestaan er in de Verenigde Staten geen steden meer. Kleine, streng gelovige communes leven verspreid over het land. Len Colter is een jongen die in zo’n gemeenschap leeft en op een avond ziet hij hoe een man gestenigd wordt. Deze man zou verbonden zijn aan Bartorstown, volgens de legenden de laatst overgebleven stad en een plek waar alles gedaan wordt wat God verboden heeft. Len heeft echter zijn zinnen gezet op het vinden van deze stad. Dit vond ik toch wel zo’n geweldige roman. Je bent als lezer constant benieuwd naar dat Barterstown, en ondertussen gebeuren er veel heftige dingen die Len vormen. Een actie-volle coming-of-age-roman die uiteindelijk ook nog eens helemaal draait om het leren accepteren van wat er is. Enorm zen dus.
14. V.E. Schwab – De Kleuren van Magie (2015)
Het eerste deel van een trilogie, en ondanks dat ik niet echt een serielezer ben, heb ik direct de andere twee delen klaargezet om binnenkort aan te beginnen. Echt een heerlijke fantasy over vier verschillende Londens en een magiër die strijdt tegen de donkere kanten van magie. Het is duister, bloederig, gewelddadig en enorm spannend. Misschien een boek met niet al te veel diepgang, maar wel een verhaal dat zo goed in elkaar steekt dat je niet wil stoppen met lezen. Ja, echt van genoten en in 2024 zullen deel twee en drie aan bod komen.
15. Sicelo Mbatha & Bridget Pitt – Black Lion: Alive in the Wilderness (2021)
Mbatha is een parkranger op een spirituele missie: hij wil mensen weer het gevoel geven dat ze onderdeel van de natuur, van een groter geheel zijn. Dit boek is het verhaal van zijn jeugd in een Zuid-Afrikaanse stam tot aan zijn leven nu, waarbij hij mensen in aanraking wil laten komen met de helende krachten van de natuur. Het verhaal is misschien niet in de meest interessante vorm gegoten (een opsomming van feitjes van A tot Z), maar er worden prachtige voorbeelden beschreven en er zijn heel mooie ideeën te vinden in dit boek. En die voorkant, dat is voor mij de mooiste omslag die ik dit jaar in handen had.
Leesvoornemens 2024
Ik heb voor het eerst in jaren eigenlijk heel weinig leesvoornemens. Ik zet mijn leesdoel weer op 60 boeken, dat is een aantal waar ik wel redelijk makkelijk aan kom en waar ik geen stress voor hoef te hebben dat ik het niet haal. Verder heb ik eigenlijk raar weinig ideeën over hoe ik mijn leesjaar wil gaan invullen. Ik zie allemaal wel hoe het loopt en waar ik zin in heb. Ik verwacht nog wel een tijdje in de genre-fictie te bivakkeren, maar ik heb inmiddels ook al wel weer een stapeltje andersoortige boeken verzameld. Een jaar zonder regels en voornemens dus, heerlijk!
Tot slot nog wat statistiekjes van het afgelopen jaar:
- Gelezen boeken: 70
- Aantal pagina’s 20032 (286 pagina’s per boek, ruim 56 pagina’s per dag)
- 1/3 vrouwelijke auteurs
- Bijna de helft van de gelezen boeken is geschreven door Amerikaanse auteurs (dit is wat genre-fictie doet), op de tweede plek staat Nederland met 13 boeken. Voor het eerst boeken gelezen uit Taiwan en Bulgarije.
- Beste leesmaand: februari (2574 pagina’s). Slechtste leesmaand: september (355 pagina’s)
- Aantal x genre-fictie: 26. Aantal keer non-fictie: 23
- Gemiddelde waardering: 3,59 sterren
- Dikste boek: 938 (James Joyce – Ulysses). Dunste boek: 50 (Pei-Ying Lin – Virophilia)
- Oudste boek: 380 v. Christus (Plato – Phaedo)
Zo, dat was ‘m weer. Tot volgend jaar! Dat 2024 weer een jaar vol mooie boeken mag worden!
