Er waren jaren dat ik 350-400 films per jaar zag, waarvan zo’n honderd in de bios, maar die tijden lijken definitief voorbij. Er zijn nu eenmaal zoveel leuke dingen in het leven en ik heb niet de tijd om aan alle hobby’s de aandacht te besteden die ze verdienen. Film kijken staat daarom de laatste paar jaar op een wat lager pitje. Zo zag ik er dit jaar ‘maar’ zo’n 140 (and still counting), waarvan zo’n 50 recent uitgekomen. Ik ben ook een zo’n beetje gestopt met naar de bios gaan. Door de coronacrisis ben ik er eigenlijk achter gekomen dat naar de bios gaan geen vereiste meer is om van films te kunnen genieten.
Daarentegen ben ik nu helemaal hooked aan wat er via streamingdiensten te kijken is, en dan met name MUBI, waar grote klassiekers, obscure experimentele films en recenter arthouse werk te zien zijn. Ondanks dat ik niet zoveel heb gezien, heb ik wel weer heel erg genoten van een heleboel films die het vermelden waard zijn. Eerst volgt een top10 recenter werk, daarna een top10 met de beste oudere films die ik dit jaar voor het eerst zag.
Top 10 2022
1. Last and First Men (Jóhann Jóhannsson, IJsland, 2020)
Experimentele sci-fi-film door Jóhann Jóhannsson die toch vooral bekend was als muzikant. Echt een prachtige, contemplatieve film. Het is eigenlijk niet meer dan schitterende beelden (waarop weinig te zien is), schitterende muziek en een voice-over die een verhaal vertelt waarmee een glimp van de toekomst van de mensheid gegeven wordt. Zo’n film waarin niks gebeurt, maar die op de een of andere manier enorm tot de verbeelding spreekt en die ervoor zorgt dat je je de grote zaken des levens gaat bevragen. Wat een gemis dat Jóhannsson er niet meer is, hij had nog zoveel meesterlijke dingen kunnen maken.
2. The Northman (Robert Eggers, Verenigde Staten, 2022)
Robert Eggers flikt het weer. Die man weet toch wel zo goed de waanzin waarin zijn personages verzeild raken over te brengen. The Lighthouse was mijn favoriete film van enkele jaren geleden en deze vikingfilm doet er niet veel voor onder. Er is een verhaal van een prins die zijn vermoorde vader wil wreken, maar het verhaal is van ondergeschikt belang aan de complete krankzinnigheid die iedere seconde van het scherm spat. Bijzonder immersieve en uitputtende ervaring. Ronduit geweldig dus.
3. The Worst Person in the World (Joachim Trier, Noorwegen, 2021)
Joachim Trier, nog zo’n geweldige hedendaagse regisseur. Ook The Worst Person in the World is weer een absolute voltreffer die perfect de broosheid van het leven toont. Over jong zijn, niet weten wat je wil of wat goed voor je is en na enkele jaren merken dat door jouw keuzes er heel wat kansen op geluk niet verzilverd werden. De film heeft absoluut geen oordeel maar toont heel overtuigend een fase in ons leven waar we allemaal doorheen (zijn ge)gaan. Verschrikkelijk meeslepende cinema!
4. X (Ti West, Verenigde Staten, 2022)
Ik heb voor mijn doen weinig horror gezien, wat raar is omdat ik fan ben, maar deze X mag toch wel tot de hoogtepunten van de afgelopen jaren binnen het genre gerekend worden. Een filmploeg huurt een afgelegen huisje om daar een pornofilm op te nemen, maar natuurlijk loopt alles verschrikkelijk slecht af. Speelt geweldig met de verwachtingen van de doorgewinterde horrorkijker, kent een aantal ontzettend grappige of anderszins memorabele (lees: gore / bizarre) momenten en is bovendien een geweldige throwback naar de horrorfilms van de jaren zeventig. Heel veel liefde voor deze horror.
5. Il Buco (Michelangelo Frammartino, Italië, 2021)
Dit is zo’n film waar je denk ik alleen van kunt genieten als je de innerlijke rust hebt om de stroom aan prachtige beelden over je heen te laten komen zonder verder iets te verlangen. Er is namelijk geen verhaal, je zou misschien wat ideeën over een overgang van een oude naar een nieuwe periode in de mensheid kunnen ontwaren, maar verder is er geen enkele houvast, behalve de prachtige plaatjes van weidse landschappen en diepe grotten. Nu heb ik 99% van de tijd niet de rust om hier van te kunnen genieten, maar ik had de ongelooflijke mazzel dat ik deze aanzwengelde terwijl ik in die ene andere procent verkeerde en het was een heel wonderlijke meditatieve ervaring.
6. The Batman (Matt Reeves, Verenigde Staten, 2022)
Dit was me even een aangename verrassing. Ik ben op zich geen groot fan van superheldenfilms, het is vaak toch vooral op actie gericht en niet zozeer op sfeer, maar deze Batman film ligt wat dat betreft helemaal in mijn straatje. Ik had amper nog het idee naar een superheldenfilm te kijken, dit had veel meer weg van een verontrustende thriller zoals bijvoorbeeld David Fincher ze maakt. Ziet er geweldig uit, ademt een enorm troosteloze en hopeloze sfeer uit, Robert Pattinson die zijn best doet om op Dead van Mayhem te lijken, een vrij angstaanjagend kat-en-muis-spel tussen Batman en The Riddler, ja, dit had echt alles waar ik van houd.
7. The Lost Daughter (Maggie Gyllenhaal, Verenigde Staten, 2021)
Ok, deze was eigenlijk al vanaf eind 2021 te zien, maar ik heb ‘m toch maar deze lijst binnen gesneakt omdat ik ‘m zo goed vond. Verfilming van een boek van Elena Ferrante. Door deze film ben ik erg benieuwd geworden naar Ferrantes werk, want deze film staat bol van spanning. Stukje bij beetje krijg je meer informatie over het hoofdkarakter en de film is vrij confronterend in zoverre dat hier een moeder neergezet wordt die ver af staat van het ideale plaatje van een moeder. Zet je aan het denken, kijkt weg als een thriller en Olivia Colman en Jessie Buckley in één film is gegarandeerd genieten.
8. Belle (Mamoru Hosoda, Japan, 2021)
Bij deze film heb ik 2 uur lang ademloos zitten staren naar het scherm. Prachtig vormgegeven anime die echt weet te betoveren. Het plot vond ik niet heel erg sterk, maar het feit dat dit een soort moderne versie van Belle en het Beest (mijn favoriete Disney-film) is, dat er geweldige liedjes in zitten en dat het een visueel spektakel is, maakt toch dat hij in deze lijst geëindigd is. Nu ik erover schrijf, heb ik meteen weer zin om te verdrinken in die magische wereld die Hosoda hier neerzet. Anime blijft één van de tofste dingen ooit!
9. Hit the Road (Panah Panahi, Iran, 2021)
Een gezin is onderweg naar iets, maar naar wat en waarom is erg lang onduidelijk, wordt ook nooit helemaal opgehelderd. Wat wel duidelijk is, is dat er een heftige gebeurtenis aan zit te komen en dat iedereen daar op zijn eigen manier mee omgaat. Erg ontroerende roadmovie waarbij lichtheid en humor enerzijds en grote tragiek anderzijds hand in hand gaan. De licht absurdistische toon en de liefde voor film die er uit Hit the Road spreekt maakten dit voor mij redelijk onweerstaanbaar. Ik associeer de hedendaagse Iraanse film vooral met heeeeeeel veel praten, maar dit is toch wel andere koek!
10. Crimes of the Future (David Cronenberg, Canada, 2022)
Ja, ik heb natuurlijk de lage gemiddelden overal gezien, maar ik kan er niks aan doen, ik ben een enorme Cronenberg fangirl. Ik houd van de body-horror waar hij om bekend staat en van de enorme vaagheid van zijn latere films en in deze nieuwste van hem komt dat allemaal samen. Deze gaat over een kunstenaar die nieuwe organen in zijn lichaam laat groeien om die vervolgens bij wijze van performance-art voor een publiek te laten verwijderen. Het is allemaal heerlijk bizar en ondertussen zoekt Cronenberg ook steeds naar het menselijke in deze vreemdsoortige toekomstvisie.
Ben je benieuwd naar wat ik allemaal gezien heb dit jaar? Bekijk dan dit lijstje op Letterboxd.
Beste oudere films 2022
1. As I Was Moving Ahead Occasionally I Saw Brief Glimpses of Beauty (Jonas Mekas, Verenigde Staten, 2000)
Experimentele documentaire die bijna vijf uur duurt en die een compleet willekeurige verzameling is van gefilmde fragmenten uit de laatste dertig jaar van Jonas Mekas. Ik weet het wel te verkopen hè? Het wonderlijke is dat hoe deze documentaire in elkaar zit, precies de manier is waarop ik het leven ervaar. Schoonheid zit hem niet alleen in de grootste gebeurtenissen, maar vooral ook in het kleine, op het eerste gezicht onbeduidende. Het is een ode aan Mekas’ vrouw en kinderen, aan New York, aan alles – de grote, maar ook vooral de kleine dingen – wat het leven de moeite waard maakt. Heb hem direct na het kijken in mijn top10 gezet.
2. The Night (Michelangelo Antonioni, Italië, 1961)
Ik begin steeds meer fan te worden van de films van Antonioni. Hoe altijd ruimschoots de tijd genomen wordt om een bepaald fenomeen uit te diepen (in dit geval een relatie die op sterven na dood is) en hoe met veel subtiliteit heel belangwekkende dingen worden blootgelegd, ik kan er echt enorm van genieten. Ook ontzettend mooi in beeld gebracht en in deze film is de muziek de kers op de taart. Paolo Sorrentino, een hedendaagse regisseur die ik heel hoog heb zitten, is overduidelijk beïnvloed door de films van Antonioni. Ook deze heeft een plek in mijn all-time top10 verworven (het komt bijna nooit voor dat ik mijn top10 meerdere keren per jaar moet veranderen dus alleen dat al maakt het een bijzonder geslaagd filmjaar).
3. Amer (Hélène Cattet & Bruno Forzani, 2009)
Stond al lang op mijn lijstje om te kijken en stelde absoluut niet teleur. We volgen in drie delen het leven van een vrouw en in ieder deel gebeurt iets dat vormend is voor de vrouw. Het is een beetje arthouse drama, het is een beetje horror, maar het is bovenal lekker fragmentarisch verteld, zeer gaaf in beeld gebracht en de geluidsband springt net zo in het oog als de schitterende manier waarop het visueel vormgegeven is. Zeer getalenteerd regisseursduo wiens latere films ik al gezien had, maar dit debuut is ook bijzonder knap te noemen en misschien wel mijn favoriet van ze.
4. Pigsty (Pier Paolo Pasolini, Italië, 1969)
Dit is een ontzettend weirde Pasolini die weinig gezien wordt, maar dat is wat mij betreft echt onterecht (maar ik ben dan ook een zeer groot liefhebber van ultieme vaagheid). We volgen twee verhalen, die elkaar op de meest onlogische momenten afwisselen. Kannibalisme, nazisme, Pasolini provoceert en kliert er weer op los en het is echt allemaal even heerlijk. Flink om gelachen, maar het heeft ook allemaal iets verschrikkelijk tragisch. Ik durf misschien zelfs wel te beweren dat dit mijn favoriete Pasolini tot nu toe is.
5. The Long Goodbye (Robert Altman, Verenigde Staten, 1973)
Die Robert Altman kan er ook wel wat van hè? Dit is een ontzettend sfeervolle misdaadfilm over een privédetective die de moord op de vrouw van een vriend en diens zelfmoord onderzoekt. Het tempo ligt heerlijk laag en Altman heeft veel oog voor alledaagse gebeurtenissen. Enorm stoere, mysterieuze, melancholische en bij vlagen grappige film van een regisseur wiens films toch wel zeer invloedrijk zijn voor de hedendaagse film. Voornemen voor 2023: meer Altman kijken!
6. Ilsa: She Wolf of the SS (Don Edmonds, Canada, 1975)
In januari 2022 heb ik alleen maar exploitation films gezien en daar zitten echt heerlijke dingen tussen, zoals deze! De film gaat over een vrouwelijke kampbewaarder die seks heeft met gevangenen. Genres: oorlog / erotiek. Het kan natuurlijk allemaal echt niet, en ik weet niet wat het over mij zegt dat ik dit (soort films) geweldig vind, maar ja, ik vind het nou eenmaal prachtig hoe hier al het goede fatsoen overboord gegooid wordt en hier iets gemaakt wordt alleen maar om te shockeren. Ik heb hier echt enorm om moeten lachen en ondertussen mezelf constant afgevraagd of ik dit wel leuk mag vinden. Heerlijk hoe dit schuurt, en ja, hier mag je gewoon heel erg van kunnen genieten.
7. Coup d’Etat (Yoshishige Yoshida, Japan, 1973)
De laatste die ik nog moest zien uit Yoshida’s revolutionaire trilogie. Dit keer volgen we iemand die met zijn extreem-rechtse ideeën verschillende couppogingen inspireert. Het is weer geheel hermetisch van opzet, je snapt er maar de helft van maar de film heeft enorm veel sfeer en is enorm mooi geschoten. De minste uit het drieluik, maar dat zegt vooral veel over hoe goed die andere twee wel niet zijn. Van deze ook weer met volle teugen genoten. Yoshida geeft toch een heel boeiend inkijkje in een deel van de Japanse geschiedenis.
8. Tokyo Twilight (Yasujirô Ozu, Japan, 1957)
Voor iemand die zegt van Japanse cinema te houden heb ik raar weinig films van Ozu gezien. Dit was mijn tweede, na Tokyo Story, en ook deze vond ik weer redelijk geweldig. Zeer donkere film (dit schijnt Ozu op zijn duisterst te zijn?) vol tragische gebeurtenissen binnen een gezin. Ozu kan echt als geen ander een verhaal vertellen en je compleet meeslepen in de gebeurtenissen. Bij veel oudere Japanse films vind ik het moeilijk om binding te krijgen met de personages, maar Ozu slaagt glansrijk in deze onderneming. Na 65 jaar nog steeds erg goed.
9. Female Prisoner #701: Scorpion (Shunya Itô, Japan, 1972)
Dit was er ook één die ik in mijn exploitation-maand zag. Film over een vrouwelijke gevangene die zint op wraak maar eerst alle ontberingen in de gevangenis moet zien te doorstaan. Geweldig kleurgebruik, er zitten echt plaatjes van shots in en verder is het natuurlijk heerlijk slecht: gemartel, naaktheid, aanranding, het zit er allemaal weer in. Overduidelijk hoe bijvoorbeeld een Quentin Tarantino door deze cultfilm is geïnspireerd. En de actrice die de hoofdrol vertolkt (Meiko Kaji) zingt het toffe themanummer zelf (en ook liedjes die in Kill Bill zitten).
10. I Spit on Your Grave (Meir Zarchi, Verenigde Staten, 1978)
Ja, de exploitation maand was zeer geslaagd. Deze is natuurlijk enorm berucht, maar had ik nog nooit gezien. Rape-and-revenge film die er enorm amateuristisch uit ziet, vaak ook onlogisch is, maar o zo verschrikkelijk verontrustend is. Ik heb iets met dit subgenre, vind eigenlijk iedere film met dit thema goed en zonder deze film zouden hedendaagse parels als Revenge en Promising Young Woman natuurlijk niet bestaan. Deze is me heel lang bijgebleven nadat ik ‘m zag, en ik krijg er nog steeds een knoop in mijn maag van als ik eraan terugdenk. Goed dus.
Voornemens 2023
Tot slot wat voornemens voor het komende jaar. Ik ga proberen alleen maar via de streamingdiensten te kijken. Met MUBI, Netflix, HBO en Amazon Prime moet ik daar toch een heel eind mee gaan komen. Dat maakt het wel wat moeilijker om concrete kijkplannen te maken (bepaalde landen of periodes of regisseurs), omdat je toch afhankelijk bent van wat er op die diensten verschijnt. Maar met MUBI weet ik sowieso dat ik een heel mooie rij klassiekers ga kunnen zien en lekker wat obscure parels kan ontdekken. Met de andere diensten focus ik dan vooral op nieuw uitgekomen werk.
Daarnaast zou ik graag weer iets meer films kijken dan ik dit jaar heb gedaan. Ik denk niet dat het me ooit nog gaat lukken om iedere dag een film te kijken, maar een stuk of 200 in een jaar moet toch haalbaar zijn.
Dat was ‘m wat betreft de films. Nu verder met de beste muziek en de beste boeken van het jaar!
