Mieko Kawakami’s Breasts and Eggs kwam in 2008 voor het eerst uit in Japan en omvatte het verhaal over Natsu, haar zus en haar nichtje. Ze besloot het verhaal daarna uit te breiden – ze voegde meer personages toe en verbreedde de thematiek – en die uitgebreide versie werd in Japan uitgebracht in 2019. In 2020 verscheen de Engelse vertaling van deze complete versie, Breasts and Eggs genaamd, dat dan weer de letterlijke vertaling is van de korte versie uit 2008. Snapt u het nog?
Het eerste deel van dit boek gaat dus over schrijver Natsu, haar zus Makiko en haar nichtje Midoriko. Makiko is geobsedeerd met haar uiterlijk en zoekt Natsu in Tokyo op zodat ze in die stad een borstvergroting kan laten uitvoeren. Ondertussen praat Midoriko niet en vreest ze met grote vrezen voor haar naderende puberteit en alle veranderingen die dat met zich mee zal brengen. Het tweede deel van Breasts and Eggs speelt een stuk later. Natsu is nog steeds schrijver, maar net zoals in het eerste deel lukt het niet goed om ook daadwerkelijk een roman te schrijven. Ze raakt geobsedeerd met het idee van het krijgen van een kind, maar dat is nog niet zo makkelijk als alleenstaande vrouw in Japan.
Meetlat
Dat is dan ook het grote thema van dit boek. Bijna alle denkbare aspecten van het vrouw-zijn in Japan komen wel aan bod, sommige herkenbaarder voor westerse lezers dan andere. Soms is het best grappig, zoals hoe Midoriko schrijft over haar angsten voor de puberteit, andere keren is het ongelooflijk pijnlijk. Alles in Breasts and Eggs draait erom om aan te tonen hoe zwaar de last op de schouders van Japanse vrouwen is, en hoe de meetlat waar vrouwen constant langs gelegd worden onmenselijk streng en conservatief is. De lat ligt zo hoog dat het onmogelijk is om een goede vrouw te zijn. Vooral wanneer de positie van Japanse mannen met die van Japanse vrouwen vergeleken wordt, wordt pijnlijk duidelijk hoe ongelijkwaardig mannen en vrouwen nog steeds zijn:
“At the end of the day, where is this pain that men feel coming from? In their opinion: us. It’s all our fault—whether they’re unpopular, broke, jobless. Whatever it is, they blame women for all of their failures, all their problems. Now think about women. No matter how you see it, who’s actually responsible for the majority of the pain women feel? If you think about it that way, how could a man and a woman ever see eye to eye? It’s structurally impossible.”
p. 314
Mannenhaat
Al moet er wel bij gezegd worden dat uit bepaalde passages een zekere mannenhaat spreekt, die wat extreem lijkt en die het punt dat Kawakami wil maken eerder afzwakt dan sterker maakt. Daarnaast voelt vooral het eerste deel aan als een opsomming van ‘vrouwendingetjes’. Een echt verhaal ontbreekt, en zeker richting het einde verliest Kawakami de lezer omdat de gebeurtenissen nogal grotesk worden. Het verschil met het tweede deel is groot, dat door de introductie van nieuwe personages wel echt als een verhaal aanvoelt en daarmee een stuk leesbaarder is, al is alles nog steeds erg zwart-wit en staat het gebrek aan subtiliteit een echt hoge waardering in de weg.
Het is merkbaar dat er een flinke tijd zat tussen het schrijven van het eerste deel en het schrijven van het tweede deel. Het tweede deel is een stuk beter dan het eerste, en Kawakami weet een aantal passages zeer overtuigend neer te zetten en daarmee de lezer te raken. Ook is het bewonderenswaardig dat Kawakami bepaalde kwesties bespreekbaar probeert te maken. Zo speelt bijvoorbeeld aseksualiteit een grote rol in het boek en is het zeker voorstelbaar dat dit boek bij het uitkomen in Japan stof deed opwaaien. Er is wat dat betreft genoeg om te waarderen aan Breast and Eggs.
Struikelpunt
Toch zijn de vertelkwaliteiten van de auteur niet altijd even overtuigend en is het gebrek aan nuance een struikelpunt. Kawakami werd een paar jaar geleden gebracht als DE Japanse vrouwelijke auteur die eindelijk eens een vrouwelijk perspectief laat zien, maar ik heb inmiddels genoeg Japanse literatuur gelezen om te weten dat er een heel aantal goede Japanse schrijfsters is dat Kawakami naar de kroon kan steken.
De oorspronkelijke korte versie uit 2008 van dit boek ‘Chichi to Ran’ was gericht op het vrouwelijk lichaam en vertelde het verhaal van drie vrouwen: de dertigjarige ongehuwde vertelster, haar oudere zus Makiko en Makiko’s dochter Midoriko. Niet in staat om met haar veranderde lichaam van na de bevalling om te gaan, raakt Makiko geobsedeerd door het vooruitzicht van een borstvergrotingsoperatie. Ondertussen is haar twaalfjarige dochter Midoriko verlamd door de angst voor haar naderende puberteit en merkt ze dat ze de vage, maar overweldigende angsten die gepaard gaan met het opgroeien niet kan uiten. De vertelster, die voor het grootste deel van het verhaal naamloos blijft, worstelt met haar eigen, niet te bepalen identiteit; namelijk dat ze geen ‘dochter’ of ‘moeder’ is.
