Denkvuur
Regelmatig komt het voor dat ik een bepaald woord in een bepaalde context hoor, of dat er iets gebeurt dat de dagelijkse sleur doorbreekt, en dat ik dan als vanzelf in een kolkende gedachtestroom terechtkom waar nauwelijks een logische structuur in te ontwaren valt. Door te associëren en verschillende dwarsverbanden te leggen kom ik zelden tot een definitieve conclusie, en toch voelt het alsof ik vooruitgang heb geboekt. Ik vind het heerlijk wanneer dit me overkomt. Moet wel toegeven dat het de laatste jaren wat minder voorkomt. Eigenlijk wel jammer, maar Jan Postma wakkerde dit denkvuur met een heerlijke essaybundel wel weer aan.
Postma en ik zijn overduidelijk van dezelfde generatie. We houden ons bezig met wat op sociale media gebeurt, we zitten in een fase waarin iedereen kinderen krijgt en huizen koopt of verbouwt, waarin iedereen zijn shit langzaam op orde krijgt, of in ieder geval de indruk wekt dat te doen. Groot verschil: ik bezie dat allemaal grotendeels vanaf de zijlijn, Postma ervaart dit allemaal uit de eerste hand. Dat alleen al maakt deze essays leuk om te lezen.
Verbinding
Maar er is veel meer. Postma denkt, associeert, verbindt op dezelfde manier als ik dat doe, hij verbindt alleen heel andersoortige dingen met elkaar. Zo vond ik begrip in de denkstappen die Postma zet, maar uitdaging in de dingen die hij met elkaar verbindt. En God ja, dat hele spanningsveld tussen herkenning en vervreemding is toch wat literatuur zo interessant en mooi maakt.
Waar ik in het bijzonder door geprikkeld werd, was het essay ‘Het verliezen: Over doomscrollen’, over hoe we verslaafd zijn geraakt aan het haten op andere mensen. En oh boy, voelde ik me daar even flink door aangesproken. Maar het prikkelde me ook door mijn afstudeeronderwerp. Dat ging onder meer over de filter bubble en dat was in een ver verleden, toen die term nog een echte eyeopener was voor mensen (mijzelf incluis). Dit essay lezende kwam ik steeds meer tot de conclusie dat ik in al die jaren erna, te lang dus, heb vastgehouden aan de bevindingen en conclusies die ik toen neerschreef. Dat is toch heel wat waard.
Liefde
Maar er zijn zoveel andere interessante, mooie essays te lezen in deze bundel. Wat me bijvoorbeeld van al die stukken zal bijblijven is de liefde waarmee Postma over literatuur en fotografie schrijft (serieus, ik ontwikkelde er bijna een fotografie-interesse door, bijna!). Het enthousiasme werkt zeer aanstekelijk en ik heb een aantal auteurs genoteerd om eens naar op zoek te gaan. Ook heb ik een mentale memo gemaakt dat ik van sommige auteurs (Woolf!!!, Cusk) meer wil lezen dan ik tot nu toe heb gedaan.
Verder: heerlijk geschreven. Er zaten wel wat typfoutjes in de e-bookversie die ik las, en dat oogt altijd wat slordig, maar Postma’s zinnen vloeien net zo mooi als zijn gedachten kronkelen. Bovendien heb ik af en toe ook best moeten gniffelen om hoe Postma bepaalde zaken verwoordt en ook bepaalde persoonlijke anekdotes (bijvoorbeeld het maken van foto’s in de publieke ruimte) vond ik best wel grappig.
Behoefte
Al met al dus een heerlijke ervaring, het lezen van deze essaybundel, en ik snap niet waarom ik niet vaker essaybundels lees. Als ze allemaal zoals deze zijn, staat me nog heel wat vermaak te wachten. Uiteindelijk is dit natuurlijk gewoon een bundel waarbij gedacht en geschreven wordt om grip te krijgen op een complexe, weerbarstige realiteit, niets nieuws onder de zon dus, maar de manier waarop gedacht en geschreven wordt sprak me enorm aan. Door deze bundel heb ik opeens heel veel behoefte gekregen om Hannah Arendt te lezen. Ik zal je de vele denkstappen die tot deze conclusie geleid hebben besparen, maar ik ben er blij mee.
