Zeker Memorabel
Meteen door met de volgende Booker Prize longlister. Rachel Cusk is zo’n schrijver waar ik al heel lang wat van wilde lezen, maar het kwam er simpelweg gewoon nooit van. Daarom blij dat die Booker Prize aanleiding geeft om eindelijk wat van haar te lezen. De roman is ook naar het Nederlands vertaald (De Tweede Plaats) en uitgekomen bij De Bezige Bij. Ik las de roman echter in het Engels.
Cusk herschrijft met Second Place eigenlijk Lorenzo in Taos, de memoires van Mabel Dodge Luhan over de tijd dat D.H. Lawrence bij haar bivakkeerde. Die memoires heb ik niet gelezen, noch wist ik voor ik aan deze roman begon dat Cusk haar inspiratie hier vandaan haalde. Het is een leuk weetje, en het is leuk om te zien waar de overeenkomsten en verschillen liggen, maar Second Place kan prima op zichzelf staan.
Vernietigen
Hoofdpersonage M vertelt hoe ze ooit in Parijs met het werk van L kennismaakte en hoezeer ze getroffen werd door zijn schilderijen. Jaren later, wanneer haar moeilijke leven plaatsgemaakt heeft voor ogenschijnlijke rust, nodigt ze L uit om een tijdje in de second place te komen logeren, een tweede huisje dat ze samen met haar man op hun landgoed heeft en waar verschillende kunstenaars L al voor gingen. Het aanbod wordt in eerste instantie door L afgeslagen, maar een tijdje later laat hij M opeens weten wanneer hij bij M en haar man aan zal komen.
Het verblijf van L is op geen enkel vlak wat M gehoopt of verwacht had. L neemt om te beginnen onaangekondigd een (veel jongere) vrouw mee, Brett genaamd, Ook qua persoonlijkheid blijkt L daarnaast totaal niet de man te zijn die M zich had voorgesteld bij de maker van zulke mooie schilderijen. Hij lijkt M bewust te mijden en de gesprekken die ze hebben zijn vaak vijandig van aard. M’s dochter Justine, die ook voor een tijdje weer bij haar woont met haar vriend, laat op een gegeven moment zelfs vallen dat ze gehoord heeft dat L M wil proberen te vernietigen.
Ongemak
De spanning is om te snijden in Second Place. Door de komst van L worden alle verhoudingen tussen de mensen die het landgoed bewonen op scherp gezet. Die spanning wordt nog versterkt doordat de meeste personages ongrijpbaar blijven. Ze zijn tegenstrijdig in hun denken, handelen en spreken en hun drijfveren blijven in nevelen gehuld. Cusk zet die onrust op verschillende vlakken heel erg overtuigend neer en het is een van de redenen waarom dit boek nog even nazindert nadat je het hebt dichtgeslagen.
Het hoofdthema van Second Place is misschien wel vrouwelijkheid en Cusk onderzoekt op een boeiende manier de rol van de vrouw. De drie vrouwelijke personages verhouden zich allemaal op een verschillende, maar even problematische manier tot de mannen in hun leven. Het boek wordt nergens belerend en neemt nergens een duidelijk standpunt in over dit onderwerp. Cusk zet veel eerder situaties en bespiegelingen neer die ongemak veroorzaken bij de lezer, die daardoor gedwongen wordt om stil te staan bij het vertelde.
Memorabel
Ik ben overtuigd. Het is heel knap hoe Cusk op meerdere niveaus spanning weet te creëren en hoe ze de lezer de ruimte geeft om zelf te interpreteren en te duiden. Het boek wordt nergens uitleggerig, maar heeft wel enorm veel zeggingskracht. Second Place is spannend, mysterieus, duister, ongemakkelijk en zeker memorabel. Ik ben blij dat ik nu dan toch eindelijk kennis heb mogen maken met het werk van Cusk.
