Bear, geschreven door de Canadese Marian Engel, kwam uit in 1976 en won belangrijke literaire prijzen. Toch heeft de roman de twijfelachtige eer ‘de meest controversiële Canadese roman ooit’ te zijn. Dat valt te begrijpen, als je weet dat het verhaal gaat over een vrouw die seks heeft met een beer. Een meme rond de originele omslag van het boek enkele jaren terug maakte het boek opnieuw populair en zorgde voor nieuwe lezers en kritieken. Nu is de spraakmakende roman ook vertaald naar het Nederlands door Barbara de Lange. Het boek is uitgegeven door Koppernik: kwaliteit en een mooie omslag gegarandeerd dus.
Lou is een vereenzaamde bibliothecaris die opdracht krijgt om af te reizen naar een klein eilandje. Op het eiland staat een huis met een grote bibliotheek die is nagelaten aan het instituut waar ze voor werkt en haar opdracht is het huis en de boeken te inventariseren. Buiten slaapt echter een beer, haar enige eilandgenoot, waar ze voor moet zorgen en waar ze een steeds grotere obsessie voor ontwikkeld en steeds intiemer mee wordt. Daarmee slaat ze de waarschuwingen van klusjesman Homer (“Het is en blijft een wild dier.”) in de wind.
Diepte
Het is wel interessant om te weten dat Engel dit boek in een roerige tijd van haar leven schreef. Ze lag in scheiding, werd plots een alleenstaande moeder van een tweeling en had mentale problemen. Beer is dan ook opgedragen aan haar therapeut John Rich, “die weet hoe dieren denken”. Deze kennis geeft dit verhaal, over een vrouw die zich losrukt uit de ketenen van het patriarchaat en zich toelegt op (seksuele) zelfontplooiing, nog wat extra diepte.
Lou heeft slechte ervaringen gehad met mannen, is verwikkeld geweest in ongelijkwaardige relaties en heeft zich voor haar komst naar het eiland volledig toegelegd op haar werk. Daar, alleen op het eiland wordt het voor Lou voor het eerst mogelijk om helemaal los te komen van de verstikkende verwachtingen vanuit de maatschappij en van de klassieke man-vrouwverhoudingen. Het feit dat de laatste vrouw voor Lou die het huis bewoond heeft door Homer omschreven wordt als een ‘namaakman’ draagt bij aan de gedachte dat op dit eiland vrouwen al het juk en schroom van zich af kunnen schudden.
Zelfontplooiing
Beer is vooral een compromisloos pleidooi voor volledige zelfontplooiing en het vreemde gegeven dat daar dan seks met een beer bij komt kijken maakt het boek gek genoeg alleen maar krachtiger. Het feit dat je als lezer heen en weer geslingerd wordt tussen ongemak en volledige aanmoediging van de veranderingen die Lou doormaakt, maakt dit tot een heerlijk bevreemdende en intense leeservaring. Het is gedurfd, het schuurt en ik weet nagenoeg zeker dat ik nooit meer zoiets ga lezen.
Ik vond het een fantastische roman die me denk ik wat betreft onderwerp en thematiek niet snel los zal laten. Het is namelijk zo volstrekt vreemd en zo volstrekt invoelbaar tegelijkertijd. De tijd zal het leren, maar een toekomstige verhoging van het aantal sterren dat ik nu geef sluit ik zeker niet uit. Geef me meer verhalen van saaie bibliothecarissen die hun wildste kanten ontdekken. Misschien flikker ik dan ook nog wel eens een keer mijn boeken uit het raam en ga echt leven (haha, nee grapje, want zoals Morrissey al zong: ’there’s more to life than books, you know, but not much more’).