Het was even geleden dat een roman me dusdanig prikkelde dat ik zin had om er een leessoundtrack bij te schrijven. Het boek speelt zich af in New York, begin zestiger jaren en een jazzdrummer en een jazzzangeres behoren tot de hoofdpersonages. Ik heb de bijna 500 pagina’s van Another Country verslonden terwijl ik naar jazz luisterde. Er is zoveel jazz dat het makkelijk is om verdwaald te raken. Ik heb daarom een groot luisterproject waarin ik alle grote jazzalbums vanaf 1950 wil horen. Inmiddels zit ik in 1958, maar voor deze roman week ik even af van de chronologische volgorde. Ik besloot me volledig onder te dompelen in de jazz uit het jaar waarin Another Country uitkwam: 1962 dus.
CHARLES MINGUS – OH YEAH (1962)
Zijn echte meesterwerk zou een jaartje later uitkomen (The Black Saint and the Sinner Lady), maar deze is toch ook erg leuk. Dit album maakt me erg vrolijk en dat maakt het niet echt een logische keuze bij Another Country, want daarvoor zijn te veel passages me toch net wat te deprimerend. Toch associeer ik deze muziek heel erg met de vrije geest van degene die dit schitterende boek schreef. Dit was mijn eerste Baldwin, maar wat is de man een baas.
De roman is inmiddels bijna zestig jaar oud, maar echt enorm vooruitstrevend qua thematiek. Ras, gender en seksualiteit spelen een heel grote rol en Baldwin zet deze onderwerpen neer op een manier die nog steeds (en misschien wel bij uitstek in het huidige tijdsgewricht) weer heel actueel aanvoelt. Dit is echt een boek voor mijn generatie, en dan met name de linkse, intellectuele millennial. Dit is een roman die enorm woke is, lang voordat dat überhaupt een ding was.
Maar het boek op die manier classificeren doet het tekort. Another Country is rijk en gelaagd en is in staat om veel meer generaties aan te spreken dan enkel de mijne. Het onderzoek dat Baldwin in dit boek doet naar alle gedaantes van lust en liefde is namelijk voor iedereen. Zoveel uiteenlopende ziens- en levenswijzen worden in dit boek uiteengezet dat het voor iedere lezer gemakkelijk is om zich met een personage te identificeren en zich van een ander te distantiëren. Perfect voor een boekenclub denk ik ook.
Er gaat een enorme vrijheid en openheid uit van het boek (en tegelijkertijd het tegenovergestelde, maar daar kom ik nog op terug) en dat hoor ik ook terug op Oh Yeah. Met gevoel voor humor en met een enorme lichtheid vangt Mingus dit album aan en dat zorgt voor een redelijk onweerstaanbare plaat.
JOHN COLTRANE – COLTRANE (1962)
Dit album doet me heel erg denken aan het New York dat Baldwin schetst. Een New York dat ergens belooft dat je er mensen kunt vinden die net zo zijn als jij. In werkelijkheid zijn er ook overal mensen die niet het beste met je voorhebben, die gebruik van je maken of ronduit vijandig tegen je zijn. Een stad ook waar je uiteindelijk altijd alleen bent en zal blijven. Baldwin schildert New York toch wel vaak af als een benauwend oord waar het moeilijk is om te kunnen zijn wie je wil zijn. Een soort tegenpool van de vrijheid uit het vorige hoofdstuk dus.
Tevens beschrijft Baldwin een New York waar het altijd of te koud of te heet is, waar je op allerlei vlakken heel makkelijk aan je trekken kunt komen en waar je onvergetelijke avonden kunt beleven en nieuwe mensen kunt leren kennen. Toch is het er moeilijk om echt mensen te leren kennen die je begrijpen. Daar getuigt de grote hoeveelheid drama in de vriendengroep uit de roman wel van.
Coltrane heeft diezelfde broeierige sfeer als het New York uit Another Country. Het album klinkt niet opgefokt, en soms zelfs relaxed, maar daaronder gaat een bepaalde zwaarheid, een bepaalde spanning schuil. Een aantal passages uit de roman speelt zich af in een jazzclub, en daar hoorde ik in mijn hoofd de hele tijd dit soort jazz.
Ida, een van de vrouwelijke hoofdpersonages, wil jazzzangeres worden. Op een nummer als ‘Soul Eyes’ hoor ik haar zo zingen. Perfect voor de verzengend hete zomerdag dit. En dus ook perfect om te luisteren tijdens het lezen van deze schitterende roman.
BILL EVANS TRIO – MOON BEAMS (1962)
De keuze voor dit album was makkelijk gemaakt. Want: Nico op de hoes! En ik ben best wel fan van Nico. Dit album is een stuk rustiger dan de voorgangers en een stuk melancholischer, Voor mij past dit album heel erg goed bij het mijmerende aspect van de roman.
We volgen verschillende personages uit een vriendengroep en krijgen een inkijkje in hun innerlijk leven. Die binnenwereld staat vaak bol van twijfel en angst. Ben ik op het juiste pad? Hoe geef ik mijn leven vorm? Het is een zeer existentieel werkje en Baldwin formuleert heel veel verschillende antwoorden op deze vragen. Een juist antwoord lijkt er echter niet te zijn.
En dat vind ik juist ook het mooie aan de roman die heel goed laat zien dat ieder soort leven met zijn eigen problemen en twijfels komt. Bovendien kun je een leven nooit helemaal uitstippelen en overkomt het je ook vaak. Wat Baldwin beschrijft raakt in ieder geval heel erg aan hoe ik zelf het leven ervaar. Another Country heeft absoluut iets droevigs, maar het is ook heel life-affirming (om die term maar weer eens uit de kast te trekken) en daar word ik dan weer heel vrolijk van.
Moon Beams is echt een schitterend album vol rustige, doch speelse jazz die bij mij wel echt een snaar raakt. Dit is voor mij echt een album waar je voor gaat zitten. Koptelefoon op, telefoon en eventuele andere schermen weg en merken hoe het overdenken vanzelf komt terwijl je hierna luistert. Een meesterwerkje dat o zo goed past bij het meesterwerk dat Another Country is.
Mocht het je nog niet opgevallen zijn: ik vond Another Country echt verbijsterend goed. Ik hoop snel een volgende roman van Baldwin te gaan lezen. Dit zou wel eens een van mijn favoriete schrijvers kunnen gaan worden in de loop der tijd. Voor nu geniet ik met bovenstaande albums nog even na.