Zoals al in mijn videorecensie te zien is, ben ik niet erg te spreken over de Nervous Conditions trilogie. De trilogie waarin Tambudzai de hoofdrol vertolkt staat bol van de belangrijke thema’s (man-vrouwverhoudingen, racisme, geweld), maar verhalend vond ik de boeken niet sterk. Ik miste een meeslepend verhaal en ik miste interessante karakters en karakterontwikkeling.
Gelukkig is daar dan altijd het soundtracken van de boeken, waardoor het lezen niet voor niets is geweest. Ik struinde door de Zimbabwaanse muziekgeschiedenis op zoek naar passende albums en vond veel heel mooie muziek. In deze leessoundtrack dus het beste van al die ontdekkingen.
DUMISANI MARAIRE – THE AFRICAN MBIRA (1971)
De informatie over deze albums is zeer schaars, maar gelukkig bestaat er Wikipedia. Het is een klein wonder dat de meeste van deze albums gewoon op Spotify staan. De gehele titel van dit album is The African Mbira: Music of the Shona People of Rhodesia. Dit is het soort muziek dat veel tijdens religieuze ceremonieën wordt gespeeld door Shona mensen, een volk dat vooral in Zimbabwe leeft en het grootste deel van de populatie vormt.
De mbira is een soort duimpiano en is een van de belangrijkste instrumenten binnen de Shona muziek. Degene die aan het hoofd staat van de muzikale begeleiding neemt vaak ook de zang voor zijn rekening en daaromheen zijn vaak nog andere stemen en andere mbira’s te horen.
Muzikaal vind ik dit niet zo heel interessant eigenlijk, maar die zang klinkt echt fantastisch. Het lijken hier trouwens een man en vrouw te zijn die samen de groep muzikanten leiden en de meeste zang voor hun rekening nemen. Het is bij vlagen melancholisch, bij vlagen vrolijk en intense stukken worden afgewisseld met lichtere stukken. Emotioneel gezien een vrij complex album en dat vind ik echt heel knap voor de minimale middelen die hier gebruikt worden. Daar kan Dangarembga nog wat van leren (gnagna).
AMBUYA NYATI – MUSIQUE RITUELLE SHONA (2013)
Dit is een modernere versie van de Shona mbira muziek. Het kent ook dezelfde elementen: veelvuldig gebruik van de mbira en een zeer prominente rol voor de (samen)zang. Toch speelt ook percussie een grote rol op dit album en die zorgt ervoor dat het geheel erg krachtig klinkt. De percussie stuwt het geheel op een heel fijne manier voort en maakt dit album op muzikaal vlak toch interessanter dan het vorige album.
Toch is het fijnste aan dit album wederom de zang. Veel van de teksten worden telkens weer herhaald (althans, zo klinkt het voor mij). Dat in combinatie met de lange speelduur van de nummers heeft een vrij hypnotiserend effect. Dit album klinkt wel wat verdrietiger dan het vorige dus je moet er wel voor in de stemming zijn.
Bijna tachtig minuten aan dit muziek is toch ook voor mij wel wat te veel van het goede. Zeker de instrumentale nummers waren voor mij niet zo nodig. Maar toch, met het ontdekken van shona muziek is voor mij wel een wereld opengegaan.
OLIVER MTUKUDZI – TUKU MUSIC (1999)
Dit is weer iets totaal anders, maar wel een stijl die typisch is voor Zimbabwe. Mtukudzi maakt chimurenga muziek. Chimurenga is een woord in het Shona en betekent ‘revolutionaire strijd’. De term werd veelal geassocieerd met de strijd tegen de witte Rhodesische leiders in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Wanneer de term nu gebruikt wordt, wordt meestal verwezen naar de strijd voor mensenrechten en sociale gelijkheid. Dat past natuurlijk ook heel goed bij deze trilogie waarbij allerlei misstanden in Zimbabwe aan de kaak gesteld worden.
Die strijdbaarheid komt terug in chimurenga muziek. Tja, dit heb ik ook maar ergens gelezen en ik ga er vanuit dat die strijdbaarheid vooral in de teksten terugkomt, want muzikaal klinkt het eigenlijk best wel soft. Chimurenga muziek combineert traditionele Zimbabwaanse elementen met moderne westerse elementen. Het klinkt voor de westerse luisteraar dan ook een stuk toegankelijker dan traditionele Shona muziek.
Wederom vind ik de zang hier weer het grootste pluspunt. De samenzang tussen Mtukudzi en de vrouwelijke zangers is enorm fijn om naar te luisteren. Het zijn stuk voor stuk pakkende songs die best wel in je hoofd blijven hangen. Zimbabwanen houden wel echt van lange nummers. Zelfs een poppy album als dit kent nauwelijks nummers onder de zes minuten. Ik vind het allemaal prima. Erg aangename ontdekking dit.
BHUNDU BOYS – TRUE JIT (1987)
Ik eindig met een ander genre dat groot is in Zimbabwe. Jit muziek is dansbare popmuziek die ontzettend vrolijk klinkt. Bhundu Boys is een van de groepen die het genre groot gemaakt hebben. De gitaar en percussie zijn de belangrijkste elementen van het genre. Ze zijn beïnvloed door chimurenga muziek, maar ook door Congolese rumba en verschillende soorten Tanzaniaanse gitaarmuziek.
Het heeft niet heel veel om het lijf, deze muziek, maar de vrolijkheid werkt wel echt enorm aanstekelijk. Het past niet echt goed bij de boeken, omdat de inhoud daarvan best zwaar is. Toch, omdat de muzikale reis door Zimbabwe een stuk leuker was dan de literaire reis, vond ik het leuk om alle grote Zimbabwaanse genres langs te laten komen.
Eigenlijk is dit helemaal geen album voor de herfst of de winter. Dit komt het beste tot zijn recht in de lente en de beginnende zomer. Ik bewaar dit album dus voor als het weer lekker warm word. Typisch zo’n album dat enorm goed werkt tijdens het koken of opruimen of schoonmaken.
Ik heb enorm genoten van het ontdekken van de muziek van Zimbabwe. Ik ben weer heel wat goede muziek en kennis rijker. Het maken van zo’n leessoundtrack zorgt er toch altijd voor dat ik meer kan genieten van een boek. Ook in dit geval, als ik de boeken eigenlijk maar weinig aan vond. Het lezen was een worsteling, maar de muziek verzachtte de pijn.