Pijnlijk en Tragisch
Een fantastisch boek was Op weg naar De Hartz. In korte tijd heb ik toch twee boeken gelezen die heel hoog op mijn eindejaarslijstje terecht zullen komen. Die andere was Shuggie Bain. In dit vierde deel van de Ewout Meyster-cyclus zijn we getuige van de teloorgang van Ewout Meyster, en later ook zijn vriendinnetje. Zijn leermeester Somsen belooft Ewout een grote toekomst, maar meteen is al duidelijk dat er van die beloftes niks terechtkomt. Het is een pijnlijk en tragisch boek en ik was weer enorm onder de indruk van de stijl van Te Gussinklo.
In het begin had ik moeite met het vinden van passende muziek bij het boek. Toch kwam ik er uiteindelijk achter dat de meest minimale ambient eigenlijk heel goed werkt bij dit boek. Voor de leessoundtrack dus vier ambientalbums waarin werkelijk waar niks gebeurt. Leuk als je je aan een van deze albums waagt en laat weten wat je ervan vond!
WILLIAM BASINSKI – THE DISINTEGRATION LOOPS I (2002)
William Basinski is misschien wel mijn favoriete ambientmuzikant en de Disintegration Loops (die uit vijf delen bestaan) behoren tot het beste wat ik op ambientvlak gehoord heb. Eigenlijk is het niets meer dan het blijven herhalen van oude tapeloops totdat het geluid langzaam begint te vervormen en te verdwijnen. Toch heeft dit album een grote emotionele uitwerking op me.
Ik ken geen ander album waarop verdriet en schoonheid zo dicht bij elkaar liggen. De tapeloops die Basinski maar blijft herhalen zijn wonderschoon, maar het feit dat het geluid zo langzaam aan, hoorbaar, afbrokkelt stemt nogal melancholisch. ‘dlp 1.1’, het eerste nummer van het album, en het langste ook uit de hele reeks (langer dan een uur) is voor mij ongeëvenaard.
Voor Basinski zijn de Disintegration Loops onlosmakelijk verbonden aan 9/11 en symboliseren de tapeloops het verval van de westerse wereld. Ze kunnen echter elk verval symboliseren, bijvoorbeeld dat van Ewout en Sylvia in Op weg naar De Hartz. Het is een tragisch album dat uitstekend past bij het tragische lot van Ewout en Sylvia. Uiteindelijk blijft er niets meer over, noch van de muziek, noch van Ewouts identiteit.
THOMAS KÖNER – TIENTO DE LAS NIEVES (2014)
Het beschrijven van dit soort ambientlappen werkt eerlijk gezegd nogal op de lachspieren. Dit album bestaat uit één nummer dat 1 uur en 8 minuten duurt. Wat gebeurt er? We horen zo heel af en toe iemand een pianotoets aanslaan, met alle vibraties die daarop volgen. Met een beetje mazzel gebeurt dat ‘bespelen’ van de piano een halve minuut later weer. En dat 68 minuten lang. Meer is het niet.
Dit is niet het soort muziek waar je aandachtig naar moet luisteren (al kan dat natuurlijk wel, maar dan ga ik wel ernstig twijfelen aan je geestesgesteldheid). Bij het luisteren naar ambient is het prima om je tegelijkertijd met allerlei andere zaken bezig te houden (lezen bijvoorbeeld). Goede ambient creëert eigenlijk een soort van emotionele baseline die je andere bezigheden kleuren. Daarvoor hoef je niet elke seconde van zo’n nummer actief tot je te nemen, maar het meeste hiervan gebeurt juist onbewust.
Tiento de las Nieves is een enorm melancholisch album. Het mist de symbolische kracht van een Disintegration Loops, maar het weemoedige zit hem hier juist in de pianotonen zelf. Hoe hij het doet weet ik niet, maar Köner krijgt het voor elkaar om de piano ontzettend verdrietig te laten klinken. Het is heerlijk om je aan deze 68 minuten over te geven. Ja, echt waar.
STEVE ROACH – IMMERSION: ONE (2006)
Steve Roach is een van de grote ambientpioniers. Zijn albums uit de jaren tachtig zijn zeker van invloed geweest op elektronische muziek in het algemeen en ambient in het bijzonder. Tegenwoordig poept Roach met gemak vijf albums per jaar uit.
De ambient die Roach zo vanaf de jaren ’00 maakt is specifiek bedoeld om te beluisteren tijdens het doen van andere dingen. Zo luidt de instructie bij dit album: ‘created for continious low volume playback’. Bij uitstek dus het soort ambient dat onbewust opgenomen dient te worden. Zo tijdens het lezen of tijdens het denken kan een album als dit ongemerkt van grote invloed zijn op je perceptie.
Dit album van Roach (en een groot deel uit de rest van zijn oeuvre) doet het ook ontzettend goed als je goed wil slapen. En dat is in het geval van deze muziek een compliment. De soundscapes van Roach zijn heel erg dromerig, zweverig en doen nogal esoterisch aan. Ik slaap eigenlijk nooit met muziek op, maar er zijn genoeg mensen die zweren bij de muziek van Roach. Blijkbaar kun je er enorm diep en goed van slapen.
Dat zweverige, esoterische is waarom dit album ook zo goed bij Op weg naar De Hartz werkt. Somsen, de leermeester van Ewout, laat zich in met allerlei pseudowetenschap. Horoscopen, droompsychologie, vergezochte levenswijsheden over de liefde, ze komen allemaal voorbij en ik moest dan direct denken aan de muziek van Steve Roach.
ELLEN ARKBRO – FOR ORGAN AND BRASS (2017)
Echt ambient is dit album niet, en er gebeurt, vergeleken met de vorige albums, eigenlijk heel erg veel. Toch, door de eindeloze herhaling van steeds weer dezelfde noten, heeft dit album eigenlijk hetzelfde effect als de albums die ik hiervoor noemde. Het is een hypnotiserend geheel dat, wanneer je de muziek niet te hard zet, perfect is voor tijdens het lezen.
Arkbro is een Zweedse avant-garde componist. Ze maakt eerder neoklassiek dan ambient en als je haar wiki-pagina leest begint het je te duizelen door alle technische, muziekwetenschappelijke termen. Ze maakt vooral gebruik van orgels en maakt daarmee minimalistische composities waarbij een reeks noten eindeloos herhaald wordt.
Het klinkt op het eerste gehoor helemaal niet fijn eigenlijk, die muziek van Arkbro. Toch, gek genoeg, als je blijft luisteren word je langzaam maar zeker steeds verder meegetrokken in die ellenlange herhalingen. Dit album bestaat uit redelijk korte nummers (naar ambientbegrippen). Van mij had echter ieder nummer ook ruim een uur mogen duren.
Een compleet immersief album dat ervoor zorgt dat je je nog veel beter kunt focussen op het andere waar je mee bezig bent. Ik merkte tijdens het lezen van Op weg naar De Hartz dat ik dankzij dit album nog veel dieper in het verhaal gezogen werd. Erg fijne gewaarwording, ik kan de combinatie iedereen aanraden.
