De Moeite Waard
Ik probeer ieder jaar de gehele longlist van de Man Booker Prize te lezen. 10 Minuten 38 Seconden in Deze Vreemde Wereld stond vorig jaar op die lijst, haalde zelfs de shortlist en was het laatste boek dat ik nog moest lezen.
In Istanboel wordt prostituee Leila vermoord en voor vuil achtergelaten. Het eerste deel beschrijft de laatste herinneringen van Leila, hoe ze in Istanboel terechtkwam, hoe ze prostituee werd en hoe ze haar vijf beste vrienden leerde kennen. Het tweede deel gaat vooral over die vrienden, hoe ze de dood van Leila verwerken, hoe ze steun bij elkaar vinden en hoe ze een manier vinden om Leila een waardig afscheid te geven.
Het boek focust enerzijds op een beschrijving van een maatschappij waar religieus fanatisme en een patriarchale cultuur op dagelijkse basis hun destructieve werk doen. Anderzijds benadrukt Shafak de waarde van vriendschappen en toont ze de liefde, kracht en moed van de buitenbeentjes van Istanboel die normaal met de nek aangekeken worden. Het is een droevig, maar ook troostrijk boek en ik ontdekte tijdens het lezen weer een aantal mooie albums die erg goed bij het verhaal passen.
HÜMA UTKU – GNOSIS (2019)
Ik begin bij het schrijven van deze leessoundtrack bij het meest duistere en eindig met het meest zalvende album van de lijst. Dat is immers hoe ik het lezen van dit boek heb ervaren. In het eerste deel heeft vooral de ellende die Leila overkomt de overhand. In haar jonge jaren is dat vooral een ongezonde en onveilige thuissituatie, na het ontvluchten ervan wordt het er in Istanboel niet veel beter op en wordt ze slachtoffer van uitbuiting en geweld.
Ik moet toegeven dat ik de opeenstapeling van ellende af en toe wat ver vond gaan. Alles wat een mens kan overkomen, overkomt Leila, en daar verloor de roman voor mij wel wat van haar kracht. Ook met de helft van wat Leila overkomt, was ik al overtuigd geweest van alles wat deze roman wil zeggen. Ik weet ook eigenlijk zeker dat het het verhaal voor mij nog indringender had gemaakt.
Gnosis is een album dat perfect bij Leila’s tegenspoed past. Hüma Utku is een producer uit Istanboel die elementen van dark ambient, techno en industrial samenbrengt en er een nogal duister samenspel van maakt. Er gaat een zekere dreiging van Gnosis uit en er klinkt ook nogal wat boosheid door in Utku’s muziek, zoals er ook nogal wat boosheid door 10 Minuten 38 Seconden heen sijpelt.
De combinatie van westerse en niet-westerse invloeden geeft haar muziek een uniek geluid. Voor mij werd dit album de soundtrack voor het (nacht)leven van Istanboel dat Shafak in haar roman beschrijft; een wereld vol interessante figuren, maar ook een waar het gevaar altijd op de loer ligt.
EKIN FIL – CODA (2020)
Waar Gnosis boosheid uitstraalt, klinkt de muziek van Ekin Fil vooral verdrietig. Je mag best van me weten dat sommige delen uit de roman me wel droevig maakten. Hoe een leuk, lief, slim meisje als Leila zo kapotgemaakt kan worden door een ziek systeem maakte me best wel droevig en Ekin Fil past perfect bij die gemoedstoestand.
Ekin Üzeltüzenci komt ook uit Istanboel en maakt muziek die eigenlijk best wel lijkt op bijvoorbeeld Grouper. Ekin Fil zingt nogal wat op dit album, maar van liedjes kun je nauwelijks spreken. Je kunt het het beste omschrijven als vocal ambient, waarbij de stem van Ekin Fil de ijle soundscapes versterkt.
Wat best wel vaak het geval is bij ambient, geldt ook voor Coda. Hoewel de muziek ontzettend treurig klinkt, bezit ze tegelijkertijd ook een ongekende schoonheid. Het unieke van ambient is dat het droevig maakt en tegelijkertijd troost. Dat doet Coda ook, net zoals 10 Minuten 38 Seconden dat op een bepaalde manier doet.
KORAY KANTARCIOGLU – LOOPWORKS (2018)
Was Coda al best wel troostend, Loopworks straalt nog een pak meer positiviteit uit. Koray Kantarcioglu maakte dit album door allerlei samples van Turkse muziek uit de jaren zestig en zeventig te gebruiken. Het resulteerde in erg mooie ambient vol optimisme.
Voor optimisme is vooral plek in het tweede deel van de roman. Daarin staan de vijf beste vrienden van Leila centraal. Het zijn allemaal mensen met een geschiedenis vol pijn en geweld maar ze gaan voor elkaar door het vuur. De levenskracht en levenslust die ze allemaal stuk voor stuk bezitten, is ook te horen op Loopworks.
Soms zijn de nummertjes dromerig, andere lijken recht uit een film van David Lynch gekomen te zijn en weer andere klinken ronduit zomers. Ik kan niet anders zeggen dan dat het allemaal enorm aanstekelijk werkt en dat ik er erg vrolijk van word. Er gaat een enorme speelsheid uit van de collages die Loopworks vormen en het plezier spat er van alle kanten af. Het album geeft me hetzelfde gevoel als het gehele tweede deel van 10 Minuten 38 Seconden.
MANUAL – ISARES (2012)
Deze persoonlijke ambientfavoriet van mij is een fantastische afsluiter van een overtuigend boek. Als je het hebt over troostende, optimistische, levensbevestigende muziek, dan komt dat wat mij betreft allemaal samen op Isares. Het is maar een kort albumpje met z’n 24 minuten, maar al vanaf 2012 ben ik groot liefhebber.
Wat mij betreft omvat Isares alle gevoelens die ik kreeg richting het einde van de roman. Ik bleef na het lezen van de roman vooral achter met het gevoel dat het leven, ondanks alle tegenslagen, de moeite waard is geleefd te worden. Diezelfde levenshouding hoor ik in Isares. Een enorm fijn einde van zowel het lezen als het luisteren.
